W tym tygodniu mija 30 lat od pielgrzymki papieża Jana Pawła II, która była - jak się okazało - ostatnią w okresie PRL. W poniedziałek IPN zaprezentował w internecie film dotyczący nowego portalu; zapowiada w nim m.in. prezentację kopii cyfrowych dokumentów, filmów, fotografii, map, grafik i broszur. Portal będzie można znaleźć na stronie www.trzeciapielgrzymka.ipn.gov.pl.
- Papież Jan Paweł II odwiedził Polskę w czerwcu 1987 roku, gdy trwał kryzys gospodarczy, ludzie byli zmęczeni po stanie wojennym, gdy struktury i idee Solidarności zamierały (...). Dlatego ta pielgrzymka stała się przełomowa, bo dała ludziom siłę w okresie wielkiego społecznego marazmu - powiedział prezes IPN Jarosław Szarek. Dodał, że rok później w 1988 r., opozycja, a zwłaszcza jej młode pokolenie, m.in. dzięki wizycie papieża, aktywniej przeciwstawiała się władzom komunistycznego państwa.
W ocenie prezesa IPN do historii przeszła wizyta Jana Pawła II w Trójmieście - kolebce Solidarności, która nabrała - jak podkreślił - ogromnego znaczenia po jego przemówieniu 11 czerwca w Gdyni. - Papież określił wtedy co jest istotą solidarności, że ona - jak mówił - musi iść przed walką, że solidarność nie pozwala na traktowanie drugiego człowieka jako wroga, że solidarność to tak naprawdę walka o prawa człowieka i o dojrzalszy kształt życia ludzkiego - przypomniał Szarek.
Portal "Trzecia pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski w dokumentach zasobu IPN" otwiera grafika przedstawiająca interaktywną mapę Polski z zaznaczonymi miastami, które papież odwiedził, m.in. Warszawę, Lublin, Kraków, Gdańsk, Częstochowę - tuż obok umieszczono daty odnoszące się do poszczególnych etapów pielgrzymki. Dzięki takim zakładkom jak "Multimedia i grafika" czy "Dokumenty" będzie można łatwo poruszać się po interesujących dla odbiorców zagadnieniach. Poza informacjami dotyczącymi roli Jana Pawła II i jego podróży apostolskiej będzie można zapoznać się z materiałami operacyjnymi SB oraz Milicji Obywatelskiej, które "zabezpieczały" pielgrzymkę papieża.
- Z jednej strony państwo komunistyczne, jakim był PRL rzeczywiście zrobiło wszystko, żeby w trakcie pobytu Jana Pawła II nie stała mu się żadna krzywda, żeby przejechał przez Polskę bezpiecznie, bo to była kwestia prestiżu. Z drugiej strony Służba Bezpieczeństwa zrobiła wszystko, co tylko mogła, żeby zneutralizować wszystkie te środowiska, które mogły w trakcie wizyty Jana Pawła II demonstrować swój, łagodnie mówiąc, nieprzychylny stosunek do komunizmu - podkreśliła dyrektorka Archiwum IPN Marzena Kruk.
Wśród najciekawszych archiwaliów portalu jest m.in. praca dyplomowa z 1988 r. napisana w Wyższej Szkole Oficerskiej MSW im. Feliksa Dzierżyńskiego w Legionowie. - To ciekawe analityczne opracowanie, które opisuje pielgrzymkę z punktu widzenia Służby Bezpieczeństwa. To bardzo dokładny opis jej przebiegu, ale również działań resortu wobec opozycji. Analiza dotyczy konkretnych działań bezpieki np. utrudniających opozycjonistom dojazd na spotkanie z papieżem - wyjaśnia koordynator projektu Marek Dąbrowski z Archiwum IPN.
Czytelnicy portalu odnajdą na nim również wiele meldunków operacyjnych, szyfrogramów; są też wykazy tajnych współpracowników i kontaktów operacyjnych wykorzystywanych w operacji "Zorza II", notatki służbowe. Wśród nich jest np. dokument "przekazany gen. Czesławowi Kiszczakowi z polecenia I sekretarza KC PZPR dot. negatywnych reakcji strony radzieckiej na planowaną kanonizację Karoliny Kózkówny" lub też interesujący dokument dot. działań operacyjnych SB w związku z anonimową groźbą zamachu na Jana Pawła II.
Nowy portal IPN ma zostać zaprezentowany podczas konferencji naukowej pt. "Papieskie pielgrzymki w PRL" w dniach 12-13 czerwca w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku.
Pontyfikat Jana Pawła II miał istotne znaczenie dla przemian demokratycznych w Polsce. Pierwsza wizyta papieża w 1979 r. przyczyniła się do wzmocnienia tożsamości narodowej i przyniosła nadzieję. To w jej trakcie, 2 czerwca tego roku, w Warszawie na placu Zwycięstwa (obecnie Piłsudskiego) padły słynne słowa: "Wołam ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja: Jan Paweł II, papież (…): Niech zstąpi Duch Twój! I odmieni oblicze ziemi. Tej ziemi!". Kolejny raz Jan Paweł II przyjechał do Polski w 1983 roku, gdy w Polsce trwał stan wojenny. Pielgrzymka papieża z czerwca 1987 r., która przebiegała pod hasłem "Do końca ich umiłował", w ocenie historyków stała się istotnym elementem podstawy przyszłej transformacji ustrojowej.
- Gdyby nie Jan Paweł II nie byłoby Solidarności i wydarzeń z sierpnia 1980 r. w znanym nam z historii kształcie. Pielgrzymka z 1979 roku pozwoliła Polakom się policzyć i dała nam tę siłę, która ostatecznie przyjęła kształt Solidarności. Pamiętajmy też, że po 13 grudnia 1981 r. Jan Paweł II, którego głos z Watykanu rozlegał się na całym świecie, nieustannie wspierał Solidarność i domagał się zakończenia rządów terroru i represji w PRL - podsumował prezes IPN.