Przykłady dotyczą spraw prowadzonych przez organy ścigania w latach 2015-2019, które na różnych etapach objęte były monitoringiem RPO. W załączniku jest jeszcze wykaz 10 spraw, który przesłało Bodnarowi Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii "Otwarta Rzeczpospolita".
"Jako rzecznik praw obywatelskich, a także uczestnik i obserwator debaty publicznej, z niepokojem odnotowuję zmiany, jakim w ostatnich latach ulega język używany w tej debacie. Język ten, a wraz z nim wyrażane opinie, coraz mniej miejsca pozostawiają na dialog, stają się za to bardziej radykalne, a często ulegają niebezpiecznej brutalizacji" – napisał Bodnar.
Przypadki opisane w liście RPO podzielił na kategorie. Pierwszą z nich są sprawy dotyczące publicznego propagowania rasizmu, ustroju faszystowskiego lub innych ustrojów totalitarnych, publicznego nawoływania do nienawiści i znieważania osób lub całych społeczności z powodu przynależności narodowej, etnicznej, rasowej bądź wyznaniowej podczas zgromadzeń publicznych. W tym kontekście Bodnar przypomniał m.in. sprawę publicznych wystąpień byłego księdza Jacka M., który podczas obchodów 82. rocznicy ONR w Białymstoku wygłosił kazanie, które "mogło wypełniać znamiona przestępstw publicznego nawoływania do nienawiści i publicznego znieważania osób narodowości żydowskiej lub wyznawców judaizmu".
Jak napisał Bodnar, dochodzenie prowadziła najpierw Prokuratura Rejonowa dla Białegostoku-Południa, a potem białostocka prokuratura okręgowa, która 17 września 2016 r. postępowanie umorzyła. Następnie, latem 2018 r., sprawą byłego już duchownego zajęła się Prokuratura Rejonowa dla Wrocławia-Starego Miasta. Z Prokuratury Okręgowej w Białymstoku RPO miał otrzymać wyjaśnienia, że w sprawie tej Jacek M. ma status podejrzanego, a sporządzone wcześniej postanowienie o postawieniu mu zarzutów nie zostało ogłoszone, gdyż jego konstrukcja prawna wymaga dalszej weryfikacji.
Druga kategoria spraw dotyczy – według RPO – gróźb karalnych, publicznego nawoływania do nienawiści i znieważenia osoby lub grupy osób z powodu przynależności narodowej, etnicznej, rasowej lub wyznaniowej. Do tej kategorii Bodnar zaliczył m.in. sprawę "politycznych aktów zgonu" 11 prezydentów miast, którzy podpisali deklarację o współdziałaniu w dziedzinie migracji, które zostały opublikowane w lipcu 2017 r. na facebookowym profilu Młodzieży Wszechpolskiej. Według Bodnara w sprawie tej prowadzone były dwa postępowania: przez Prokuraturę Rejonową Gdańsk-Śródmieście i przez Prokuraturę Rejonową dla Wrocławia-Stare Miasto.
"Z upublicznionych przez media fragmentów uzasadnienia postanowienia o umorzeniu postępowania wydanego przez gdańską prokuraturę wynika, że nie może być groźbą coś, co nie zawiera zapowiedzi popełnienia przestępstwa" – czytamy w liście.
Przytoczona przez Bodnara lista stowarzyszenia "Otwarta Rzeczpospolita" wskazuje m.in na sprawę manifestacji przeciwko uchodźcom, która odbyła się w Gdańsku 12 września 2015 r., w której trakcie – według RPO – wznoszono okrzyki "J...ć islam", "Zrobimy z wami, co Hitler z Żydami!" czy "A na drzewach zamiast liści będą wisieć islamiści". W liście czytamy, że 30 grudnia 2016 r. postanowieniem prokuratora Prokuratury Rejonowej Gdańsk-Śródmieście dochodzenie umorzono bez uzasadnienia. Znalazło się tam także wywieszenie transparentu o treści: "KOD, Nowoczesna, GW, Lis, Olejnik i inne ladacznice – dla was nie będzie gwizdów, będą szubienice" 8 maja 2016 r. podczas meczu na stadionie Legii. Jak podaje Bodnar, 16 kwietnia 2018 r. Prokuratura Rejonowa Warszawa-Śródmieście umorzyła śledztwo.
"Przekazując powyższą listę (...), zwracam się do Pana Prokuratora z uprzejmą prośbą o potwierdzenie, ewentualnie ustalenie aktualnego stanu prawnego i faktycznego każdej z tych spraw, a następnie o ich szczegółową analizę oraz ocenę, w ramach posiadanych kompetencji, czy postępowania prowadzone były, lub są, prawidłowo, a postanowienia o umorzeniach lub odmowie wszczęcia śledztw znajdują uzasadnienie w przepisach prawa i zgromadzonym w sprawach materiale dowodowym" – napisał RPO.
