Do ulubionych sportów mieszkańców RPA trzeba też zaliczyć krykiet, pływanie, tenis i golf oraz hokej na trawie. Do tej listy można dodać boks zawodowy, choć nie jest to dyscyplina o masowym zasięgu..., a warunki klimatyczne bardzo sprzyjają uprawianiu plenerowych sportów.
Po latach segregacji rasowej, także w sporcie, rząd RPA energicznie wprowadza system kwotowy, dążąc do równego udziału ludzi różnych ras w zespołach reprezentacyjnych.
RPA była nieobecna w sporcie światowym niemal przez 30 lat za stosowanie w praktyce systemu apartheidu, izolującego "kolorowych" od sportu białych "władców" kraju. Jej sportowcy byli wykluczeni z udziału w igrzyskach olimpijskich od 1964 (Tokio) do 1992 roku (Barcelona).
W tym czasie niektórzy z nich "ratowali się" emigracją, najczęściej do krajów Brytyjskiej Wspólnoty Narodów lub do samej Wielkiej Brytanii. Tak zrobiła w latach 80. bosonoga biegaczka Zola Bud, która w 1985 i 1986 r. została mistrzynią świata w przełajach w barwach Zjednoczonego Królestwa. W igrzyskach 1984 roku w Los Angeles w biegu na 3000 miała kolizję z ulubienicą gospodarzy, Mary Decker. Potem oskarżono ją o działanie z premedytacją. Sama ukończyła ten bieg, przy akompaniamencie buczenia amerykańskiej publiczności, na siódmym miejscu...
Podobnie postąpił znany tenisista Johan Kriek, który otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Inni kontynuowali karierę sportową w izolowanym w świecie kraju, niekiedy ustanawiając rekordy świata w lekkiej atletyce lub pływaniu, oczywiście nieuznane przez międzynarodowe federacje tych sportów (IAAF, FINA).
W latach izolacji politycznej i sportowej zdarzało się, że niektóre kraje utrzymywały jednak sporadyczne kontakty ze sportem RPA. Szczególnie cenne były dla rywali mecze ze świetnymi rugbistami południowoafrykańskimi. Jedno takie "rebelianckie" tournee po RPA reprezentacji Nowej Zelandii spowodowało masowy bojkot igrzysk olimpijskich w Montrealu (1976) przez kraje "czarnej" Afryki.
Właśnie rugby jest szczególnie popularne wśród białych Afrykanerów (Afrikaans - potomków holenderskich osadników). Reprezentacja RPA, zwana Springboks (emblematem zespołu narodowego noszonym na koszulkach jest sylwetka skaczącej antylopy), odnosiła duże sukcesy. Byłoby ich zapewne więcej, gdyby nie wykluczenie ze światowej rywalizacji.
Gdy minęły lata apartheidu, w 1995 r. w RPA odbył się turniej finałowy Pucharu Świata w rugby. W finale gospodarze pokonali groźnych rywali - All Blacks z Nowej Zelandii. To zwycięstwo zapamiętano jako najwspanialszy moment w dziejach rugby RPA, a fotografia Nelsona Mandeli, unoszącego puchar wśród tłumów kibiców w Ellis Park, obiegła światowe media. Widok ten symbolizował odradzającą się jedność narodową.
Czytaj dalej >>>
Krajowa liga - Currie Cup - gromadzi na stadionach rzesze miłośników tej gry, już bez podziału na rasy, a reprezentacja jest aktualnym mistrzem świata, bowiem triumfowała w World Cup 2007 we Francji.
Krykiet to kolejny ulubiony sport anglojęzycznych mieszkańców RPA i uznawany za drugi, po rugby, z narodowych sportów kraju. Reprezentacja, zwana Proteas, należy do światowej elity. Po erze apartheidu jej niemal wyłącznie "biały", poza Hindusami, skład, zmienił się radykalnie. Nastąpił napływ "kolorowych" graczy... Hashim Amla jest obecnie pierwszym muzułmaninem w drużynie narodowej.
W 2003 r. RPA gościła Puchar Świata w krykiecie i gospodarze doznali wielkiego rozczarowania, bowiem Proteas przegrali ze Sri Lanką. W 2007 r. w krykietowym PŚ doszli do półfinału, przegrywając z bardzo silną Australią. Najbardziej znani dziś krykieciści z RPA to Hershelle Gibbs, Graeme Smith czy Jacques Kallis.
Golf, "zaflancowany" na gruncie południowo-afrykańskim przez białych, anglojęzycznych osadników, przyjął się doskonale. Sprzyjał temu łagodny klimat, gdzie nietrudno o trawiaste, rozległe tereny.
Wielką renomę w tym "sporcie dżentelmenów" zyskali tacy zawodnicy, jak Arnold Palmer i Jack Nicklaus, dominujący w światowym golfie w l. 60. i 70. Rozpoznawalną na całym świecie postacią jest dziś Gary Player, uznawany za jednego z najlepszych graczy wszech czasów, m.in. zwyciężył w prestiżowym turnieju Carreer Grand Slam. Obecnie świetnie spisuje się na polach golfowych Ernie Els.
RPA zawsze miała dobrych tenisistów. Jednym z nich był zwycięzca wielkoszlemowego Australian Open w 1981 roku Johan Kriek. W 1982 r. wygrał w Australii po raz drugi, ale wtedy miał już obywatelstwo amerykańskie i reprezentował USA. Podobnie było z Kevinem Currenem, finalistą Australian Open 1984 r., który był już wtedy reprezentantem USA. Ostatnimi tenisistami z tego kraju w światowej czołówce byli Wayne Ferreira i Amanda Coetzer...
Pływanie, sport tak związany z przyrodą (choć obecnie "chroni się" pod dachami, ze względu na kaprysy pogody), rozwijał się w RPA doskonale. Sporo medali igrzysk "uciekło" pływakom tego kraju w latach olimpijskiej "banicji". A że możliwości mieli duże świadczą medale igrzysk w Atlancie w 1996 roku, m.in. Penelope Heyns triumfowała na obu dystansach (100 i 200 m) stylem klasycznym.
W Atenach osiem lat później pływacy RPA - Roland Schoeman, Lyndon Ferns, Darian Townsend i Ryk Neethling - w sztafecie 4x100 st. dow. pokonali Amerykanów i ustanowili rekord świata.
Czytaj dalej >>>
Rewelacją igrzysk 2008 r. w Pekinie była Natalie du Toit, pływaczka z amputowaną lewą nogą, wielokrotna medalistka Igrzysk Paraolimpijskich, która potrafiła rywalizować z powodzeniem z pełnosprawnymi konkurentkami. W "maratonie" na dystansie 10 km zajęła 16. miejsce. Była też chorążym ekipy RPA podczas ceremonii otwarcia.
RPA ma też wybitnych kolarzy. Najbardziej znanym jest Robert Hunter, który wygrał etap w Tour de France w 2007 r.
Jeśli popularne są pływanie i kolarstwo, to nie może dziwić, że RPA ma również znanych triathlonistów, z trzykrotnym mistrzem świata Conradem Stoltzem na czele.
Gdyby nie wieloletnie wykluczenie z igrzysk olimpijskich, lekkoatleci zapewne wzbogaciliby dorobek sportowy kraju o wiele medali. A tak ostatnim i jedynym medalem nie tylko w "królowej sportu", ale całej ekipy RPA na igrzyskach w Pekinie, było srebro Godferya Khotso Mokoeny w skoku w dal (8,24 m).
Przed Pekinem głośna była sprawa szczególnego lekkoatlety, biegającego na protezach z włókna węglowego, Oscara Pistoriusa. Rekordzista świata w biegach na 100, 200 i 400 m wśród niepełnosprawnych starał się o start w gronie pełnosprawnych specjalistów jednego okrążenia. Po nieprzychylnej dla niego decyzji IAAF odwołał się nawet do Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu (CAS) w Lozannie, ale nie uzyskał minimum uprawniającego do startu nawet w sztafecie 4x400 m.
Tak więc Południowoafrykańczycy są "mocni" głównie w sportach nieolimpijskich, dlatego na letnich igrzyskach, na przestrzeni przeszło 100 lat, zdołali zdobyć tylko 69 medali.
Za to w futbolu, który do Południowej Afryki sprowadzili Brytyjczycy, ekipa Bafana Bafana potrafiła dwukrotnie w minionych latach zakwalifikować się do MŚ (1998 i 2002). Jako gospodarz turnieju finałowego Pucharu Narodów Afryki w 1996 roku triumfowała, pokonując w finale Tunezję 2:0.
Futbol, ukochany sport czarnoskórej ludności kraju, będzie przez miesiąc (11.06.- 11.07.2010) przeżywał swe wielkie dni. 11 czerwca reprezentacja gospodarzy zainauguruje turniej finałowy meczem z Meksykiem, na stadionie Soccer City w Johannesburgu.
Po raz pierwszy federacja RPA (The Football Association of South Africa, zał. w 1892 r.) zgłosiła się do eliminacji MŚ 1966 roku. Początkowo zgłoszenie przyjęto, ale potem FIFA wykluczyła ją z grona swych członków ze względu na politykę segregacji rasowej i tym samym występ na angielskich boiskach stał się nieaktualny.
Powrót do międzynarodowej rywalizacji nastąpił po przeszło 30 latach. W MŚ 1998, we Francji reprezentacja RPA zajęła 3 miejsce w grupie C i nie zdołała awansować do drugiej rundy. Z późniejszym mistrzem świata - Francją - przegrała 0:3, z Danią zremisowała 1:1 (gol Benniego McCarthy'ego w 52. minucie), a z Arabią Saudyjską także zremisowała 2:2 (bramki Shauna Bartletta w 18. i 90. minucie z karnego).
Czytaj dalej >>>
Z kolei w Japonii i Korei Płd. cztery lata później Bafana Bafana zajęła trzecie miejsce w grupie, po remisie z Paragwajem 2:2 (gole: Aaron Mokoena 63, Quinton Fortune 90-k), pierwszym w historii zwycięstwie - nad Słowenią 1:0 (Siyabonga Nomwete 4) oraz porażce z Hiszpanią 2:3 (McCarthy 31, Lucas Radebe 53).
Do mundialu w 2006 w Niemczech zespół RPA nie awansował...
Najważniejszą ligą kraju jest profesjonalna Premier Soccer League (PSL). Pierwszym mistrzem, utworzonych w 1996 r. rozgrywek, był Manning Rangers. W latach 1998-2000 drużyna Mamelodi Sundowns zwyciężyła trzykrotnie. W 2001 r. ligę wygrali "Piraci", a w następnym roku klub Santos z Kapsztadu. W 2005 r. triumfowali Kaizer Chiefs.
W ostatnich latach futbol RPA "wyeksportował" do Europy takich graczy jak Lucas Radebe, Philemon Masinga (obaj grali w Leeds United), Bennedict McCarthy (Ajax, FC Porto, Blackburn Rovers), Steven Pienaar (Ajax, Everton)...
W 2011 r. w Durbanie odbędzie się Kongres Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Podbudowani przyznaniem MŚ-2010 działacze sportu RPA, wspierani przez władze państwowe, postanowili ubiegać się o igrzyska olimpijskie.
Kapsztad to prawdopodobny kandydat do organizacji igrzysk 2020 roku. Już raz to miasto starało się o igrzyska, jednak w 2004 r. przegrało rywalizację z Atenami i Rzymem. Durban z kolei ma w planach starania o igrzyska 2020 lub 2024 roku. Z myślą o tej wielkiej imprezie wybudowano tam nowoczesny, wielofunkcyjny stadion, który nosi imię Mosesa Mabhidy.
RPA - Republiek van Suid-Afrika, Republic of South Africa
Stolica - Pretoria (stolica legislacyjna, siedziba parlamentu - Kapsztad, stolica sądownicza - Bloemfontein)
Od 1961 r. republika. Członek Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (wystąpiła w 1961 r., ponownie przyjęta w czerwcu 1994 r.) Poprzednio, od 1910 r., dominium Wielkiej Brytanii.
Zgodnie z konstytucją głową państwa i szefem rządu jest prezydent, wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na pięcioletnią kadencję. Władze ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament (Zgromadzenie Narodowe i Narodowa Rada Prowincji).
Kraj podzielony jest na dziewięć prowincji: Gauteng, KwaZulu-Natal, Limpopo, Mpumalanga, Północno-Zachodnia, Północny Kraj Przylądkowy, Wolny Stan (Free State), Wschodni Kraj Przylądkowy, Zachodni Kraj Przylądkowy.
Czytaj dalej >>>
Języki urzędowe (11): angielski, afrikaans, khosa, ndebele, pedi, siswati, sotho, tsonga, tswana, wenda, zulu.
Święto narodowe: 22 czerwca - Dzień Wolności (od 1994 r.)
Jednostka monetarna: rand = 100 centów
Prezydent i szef rządu: Jacob Zuma (ANC - Afrykański Kongres Narodowy), od 9 maja 2009 r.
Siedziba rządu: Pretoria (2 345 908 ludności (2007)
Siedziba parlamentu: Kapsztad (3 497 097 (2007)
Obszar: 1 221 037 km2.
Ludność: 47 000 000
