Subskrybuj nas na Youtube
Powstanie zaczęło się 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W niedzielę w stolicy Wielkopolski odbywają się główne uroczystości rocznicowe – ze względu na pandemię w symbolicznym wymiarze.
Historyk: Bez powstania byłby przegrany plebiscyt
Jak powiedział PAP dr Marek Rezler, historyk, współautor i współredaktor "Encyklopedii Powstania Wielkopolskiego 1918-1919", powstanie wielkopolskie zadecydowało o włączeniu do odradzającej się Polski ogromnej części dawnych terytoriów Rzeczypospolitej pod zaborem pruskim. Patrząc na praktykę, jaka była stosowana w 1919 roku można się było spodziewać, że bez powstania, po zawarciu traktatu pokojowego na obszarze Wielkopolski mogłoby dojść do plebiscytu. Można sądzić, że wyniki plebiscytu byłyby dla nas w dużym stopniu niekorzystne – podobnie, jak w przypadku innych plebiscytów, ogłaszanych chociażby na Śląsku czy na Warmii i Mazurach" – powiedział PAP Rezler.
Jak wyjaśnił, akcja osiedleńcza, którą Niemcy prowadzili szczególnie intensywnie na przełomie XIX i XX wieku, doprowadziła do silnego zgermanizowania dużych obszarów Wielkopolski. Z tego powodu, w przypadku przeprowadzenia plebiscytu, wiele wielkopolskich powiatów na północy, zachodzie i południu nie weszłoby w granice odrodzonej Rzeczypospolitej.
W razie plebiscytu stracilibyśmy dużą część terytoriów, które za sprawą powstania weszły w granice odrodzonej Polski. Na pewno w granicach naszego kraju nie znalazłyby się Leszno i Rawicz – miasta w dużym stopniu zasiedlone przez ludność niemiecką - powiedział.
Historyk: Powstańcy wpłynęli nie tylko na losy Wielkopolski
Historyk podkreślił, że powstańcy wielkopolscy mieli po 1918 r. istotny wpływ nie tylko na losy swojego regionu. Po wygranym powstaniu Wielkopolanie walczyli w powstaniach śląskich, podążyli na odsiecz Lwowa i Małopolski Wschodniej, gdzie podjęli walkę z Ukraińcami. Ich zwycięstwa walnie przyczyniły się do ostatecznego rezultatu wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920.
Byli powstańcy wielkopolscy stanowili w latach 1919-1920 najsilniejszą, najlepiej wyszkoloną, najlepiej wyposażoną i chyba najlepiej sprawiającą się na polu walki część Wojska Polskiego. Liczne pamiętniki z tego okresu podkreślają wielką bitność żołnierza wielkopolskiego, jego znakomite wyszkolenie, żołnierzom tym zazdroszczono wyposażenia i doceniano patriotyzm, który w Wielkopolsce zawsze był silny - powiedział dr Rezler.
Historycy podkreślają, że zorganizowane w ciągu kilku miesięcy po powstaniu wielkopolskim siły zbrojne były fenomenem na skalę europejską. Armia Wielkopolska posiadała własne umundurowanie, nazewnictwo, regulaminy, była dobrze wyposażona, miała znakomitych dowódców i doświadczenie zdobyte w trakcie powstania.
Przebieg powstania
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W pierwszym okresie walk, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część miasta. Ostatecznie Poznań został wyzwolony 6 stycznia, kiedy przejęto lotnisko. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski.
Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń, front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska. (
