Odciąć i obrócić Pałac Lubomirskich? Niezwykła operacja w centrum Warszawy [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]

18 czerwca 2016, 08:25

Obrócony Pałac - widok od pl. Żelaznej Bramy, rok 1976 Po co w ogóle przesuwać i tak z trudem odbudowany po wojnie XVIII-wieczny Pałac Lubomirskich? Powód był w zasadzie prozaiczny. Chodziło o takie ustawienie gmachu, by po pierwsze, zamykał kompozycję Osi Saskiej, a po drugie - nie przeszkadzał w planach budowy nowego osiedla mieszkaniowego. źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe / Narodowe Archiwum Cyfrowe

Na ten pomysł wpadł sam marszałek Marian Spychalski, z wykształcenia architekt. Już osiem lat wcześniej tylko w ciągu jednej nocy udało się przesunąć o 21 metrów kościół przy ówczesnej ulicy Świerczewskiego, a dziś - Alei Solidarności. Ale obrócić cały Pałac Lubomirskich? Jednak władze zdecydowały się podjąć to z pozoru niewykonalne wyzwanie architektoniczne. Operacja zakończyła się 18 maja 1970 roku.

1 Plac Żelaznej Bramy między murem getta i pałacem Lubomirskich widziany od strony Hal Mirowskich w maju 1941 roku

Wikimedia Commons / Knobloch, Ludwig

2 Operacja przesunięcia Pałacu. Widoczne szyny pod budynkiem. 10 kwietnia 1970 roku

Aby osiągnąć zamierzony efekt i "domknąć" Pałacem Lubomirskich Oś Saską, należało go najpierw odciąć od fundamentów, a następnie obrócić o 74 stopnie.

Marszałek Spychalski do przesunięcia gmachu zaproponował użyć specjalnych kratownic i szyn. Operacja rozpoczęła się 30 marca 1970 roku.

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Narodowe Archiwum Cyfrowe

3 Elewacja frontowa Pałacu i oddzielona oficyna. 10 kwietnia 1970 roku

Najpierw odcięto Pałac od fundamentów i przypałacowych oficyn. Następnie zaczęto powoli przesuwać go na szynach. Pałac stopniowo obracał się przez półtora miesiąca, do 18 maja 1970 roku.

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Narodowe Archiwum Cyfrowe

4 10 kwietnia 1970 roku

W czasie prac rozebrano odcięte oficyny Pałacu Lubomirskich. Pozostawiono także pod gmachem część konstrukcji (kratownice i podtorze), na których się obracał na wałkach. źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Narodowe Archiwum Cyfrowe

Reklama

5 Pałac po obróceniu - widok z Osiedla Za Żelazną Bramą, rok 1972

Operacja przesunięcia nastręczała sporo trudności. Okazało się na przykład, że grunt pod miejsce przesunięcia jest słaby i sypki, a sam gmach był potężny - nawet po odcięciu oficyn miał ponad 20 tys. metrów sześciennych kubatury, a jego masa sięgała 8 tysięcy ton! źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Narodowe Archiwum Cyfrowe

6 Pałac po zakończeniu operacji, lata 1970-1972

Specjalna komisja, która po obróceniu Pałacu Lubomirskich badała jego stan, stwierdziła, że gmach nie doznał żadnych uszkodzeń.

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe