Wielki Zderzacz Hadronów (Large Hadron Collider - LHC) to kołowy akcelerator cząstek elementarnych, znajdujący się w ośrodku badawczym CERN pod Genewą. Obecnie trwa ponowny rozruch akceleratora, który we wrześniu 2008 roku uległ poważnej awarii po zaledwie dziewięciu dniach działania. Niektórzy miłośnicy science-fiction przekonują, że uruchomienie zderzacza może zniszczyć nasz świat.

Reklama

Przy użyciu akceleratora naukowcy chcą bowiem symulować warunki, które istniały we wszechświecie kilka sekund po Wielkim Wybuchu. Chcą też sprawdzić słuszność teorii o istnieniu tzw. cząstki Higgsa, której oddziaływania z innymi cząstkami miałyby wpływać na ich masę.

Inne cele badawcze dotyczą m.in. lepszego poznania dodatkowych wymiarów, zrozumienie asymetrii pomiędzy materią i antymaterią, a także lepsze zbadanie nowego stanu skupienia - plazmy kwarkowo-gluonowej.

LHC znajduje się w specjalnym kolistym tunelu umieszczonym 100 metrów pod ziemią. W 27-kilometrowej rurze za pomocą fal radiowych przyspieszane są dwie przeciwbieżne wiązki cząstek elementarnych (przeważnie protonów). Osiągają one niemal prędkość światła, a następnie zderzają się ze sobą.

Zderzające się protony rozpadają się, a następnie tworzą się inne cząstki. Naukowcy obserwując, co powstaje w wyniku zderzeń, mogą dokładniej poznać właściwości poszczególnych cząstek oraz wzajemne oddziaływania między nimi.

LHC został uruchomiony po raz pierwszy 10 września 2008 roku. Wówczas pierwsza wiązka cząstek jeden raz okrążyła akcelerator. Jej prędkość była bliska prędkości z jaką rozchodzi się światło, czyli niemal 300 tys. km/sek.

Niestety, już 19 września podczas próby z użyciem prądu o natężeniu ok. 8750 amperów, stopiło się okablowanie łączące dwa elektromagnesy, powodując rozszczelnienie instalacji chłodzącej. Konsekwencją tego było wydostanie się do podziemnego betonowego tunelu, w którym znajduje się akcelerator, ok. dwóch ton helu. Naukowcy zmuszeni byli wstrzymać pracę urządzenia.

LHC to wspólne przedsięwzięcie 20 państw europejskich zrzeszonych w CERN, do której od 1991 roku należy również Polska. Decyzję o budowie akceleratora LHC podjęto w latach 80. Prace projektowe trwały do 1994 r., kiedy ostatecznie rada CERN zatwierdziła projekt.