Dr Joanna Sztuka, by sprawdzić, czy światopogląd wpływa na logikę myślenia, w ramach swojej pracy doktorskiej przebadała 242 osoby. Za pomocą specjalistycznego programu komputerowego ankietowani określali swój światopogląd, a następnie odpowiadali, czy podane stwierdzenia są logiczne lub nie.

Reklama

Badanie pokazało, że poglądy polityczne mają wpływ na logikę myślenia, a stopień jej zniekształcenia jest związany z siłą światopoglądu. Osoby o umiarkowanych poglądach lepiej rozwiązują zadania logiczne, w których treść jest zgodna z ich przekonaniami. Więcej błędów popełniają przy zadaniach, których treść przeczy
ich poglądom. Osoby radykalne wykazują przeciwną tendencję: lepiej radzą sobie z zadaniami o treści niezgodnej niż zgodnej z własnymi przekonaniami - wynika z przeprowadzonych badań.

– Osoby głęboko przekonane o spisku masonów lepiej rozwiązywały sylogizmy, których wnioski twierdziły, iż wszystkie grupy masońskie są jedynie legendą. Więcej błędów popełniali (np. twierdzili, że wniosek był prawidłowy, mimo iż nie wynikał logicznie z przesłanek), gdy wnioski wspierały ich przekonania o tym, że wszystkie grupy masońskie pragną władzy – komentuje dr Joanna Sztuka. – Wyjaśnieniem tego nieoczekiwanego rezultatu może być szczególne wyczulenie osób radykalnych na treści sprzeczne z ich poglądami. Gdy tylko pojawiają się stwierdzenia sprzeczne z ich sądami, zapala im się tzw. "czerwona lampka", która zmusza do bacznego wytężenia uwagi. W przypadku, gdy stwierdzenia są zgodne z ich przekonaniami, ich czujność jest uśpiona, efektem czego jest większa liczba błędów – dodaje autorka.

Wyniki badania pokazały, że autorytarne poglądy i wiara w teorie spiskowe, np. dążenia Żydów do władania światem, najbardziej sprzyjają błędom w logicznym myśleniu. – Niektóre poglądy mogą zakłócać logiczne myślenie, a dzieje się tak, gdy ludzie mają wyciągać wnioski, które przeczą ich silnym przekonaniom. Wtedy kierują się bardziej swoimi poglądami niż zasadami logiki. Weźmy taki przykład: jeżeli wszyscy ludzie mają prawo do życia, a niektórzy ludzie są seryjnymi mordercami to również oni mają prawo do życia. Dla zwolenników kary śmierci ten wniosek jest niezgodny z ich przekonaniami. Zwolennicy takiej kary chętniej zaznaczą odpowiedź "wniosek jest nieprawidłowy", mimo iż wniosek jest logiczny – dodaje dr Joanna Sztuka.

- W przypadku konfliktu między logiką a przekonaniami, największe problemy z logicznym rozumowaniem miały osoby silnie identyfikujące się z prawicowym autorytaryzmem – dodaje prof. Grzegorz Sędek, promotor pracy.

Badanie zostało przeprowadzone w ramach pracy doktorskiej w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej. Projekt powstał ze środków grantu promotorskiego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, którym kierował prof. Grzegorz Sędek.