Atlas Zasobów Otwartej Nauki (AZON) znaleźć można na stronie zasobynauki.pl. Jest to platforma internetowa, która udostępnia najwyższej jakości treści naukowe w prosty sposób i bez konieczności logowania. Aby z nich korzystać, wystarczy dostęp do sieci.

Konkurs na najciekawszy zasób

Na początku tego roku zorganizowano konkurs na najciekawszy zasób na platformie AZON. Element współzawodnictwa miał przyczynić się do popularyzacji Atlasu nie tylko w środowisku naukowym, dlatego w pierwszym etapie konkursu głos należał do internautów.

W finale konkursu tytuł zwycięzcy komisja przyznała Uniwersytetowi Medycznemu we Wrocławiu, który na zasobynauki.pl zamieścił pliki przedstawiające ekspresję antygenu Ki-67 w raku przełyku. Plik ma postać tzw. wirtualnego preparatu – przy użyciu odpowiedniej przeglądarki można oglądać go tak, jak pod mikroskopem. – Preparaty histologiczne wyglądają jak kolorowy mikroświat, dlatego nawet dla osoby, która nie jest specjalistą w tej dziedzinie, mogą być po prostu wizualnie atrakcyjne – mówi mgr inż. Krzysztof Hebzda z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

Oprócz zwycięskiego materiału wyróżniono także cztery inne. Wśród nich znalazł się fragment wykładu Ludwika Rydygiera zatytułowany „Opis preparatu otrzymanego po zejściu śmiertelnem wskutek krwotoku po uwięźnieniu kości w przełyku”.

Kolejne dwie prace pochodzą z Uniwersytetu Przyrodniczego. Jest to zdjęcie wykonane w technologii 3D, przedstawiającefotometr Pulfricha (służący do badania przepuszczalności świetlnej) oraz film promocyjny zmontowany w technologii 360°.

Wyróżniono także materiał Politechniki Wrocławskiej, która umieściła na platformie AZON logi zagrożeń zebrane z urządzenia firewall we Wrocławskim Centrum Sieciowo-Superkomputerowym. Dzięki nim można dowiedzieć się, jak wygląda schemat bezpieczeństwa takiej instytucji.

Dostępność i wyjątkowe możliwości

– Dotąd naukowcy, tworząc jakieś dzieło, skupiali się bardziej na publikacji, natomiast dane źródłowe czy ciekawe zasoby, z których korzystali, nie były archiwizowane, marnując się tym sposobem. Dzięki takim systemom jak AZON dane te mogą być szerzej rozpowszechniane i przydać się innym osobom – mówi dr inż. Przemysław Tymków z Uniwersytetu Przyrodniczego.

AZON udostępnia już kilkadziesiąt tysięcy zasobów i liczba ta stale rośnie. Dla przykładu Instytut Badań Systemowych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie opublikował prace doktorskie z lat 1976-2016.

– Są to prace dotyczące wykorzystania nauk ścisłych w różnych kontekstach, spośród których część w zaskakujący sposób dotyczy życia codziennego. Jednym z ciekawych przykładów jest praca Hanny Bury dotycząca, najogólniej rzecz ujmując, mechanizmu wybierania przez grupę ekspertów jednej z wielu opcji. Okazuje się, że materiał ten można wykorzystać np. do analizy postaw i opinii wyborców w wyborach politycznych– przyznaje mgr Joanna Niesłuchowska-Kubacz z IBS PAN.

Ważnym aspektem dostępności platformy jest przystosowanie jej do potrzeb osób niepełnosprawnych. W niektórych materiałach pojawiają się napisy, transkrypcja fonetyczna czy lektor języka migowego. Dostępność oznacza także możliwość korzystania z zasobów przez narzędzia wykorzystujące sztuczną inteligencję.

Na zasobynauki.pl znaleźć można zbiory pięciu uczelni: Politechniki Wrocławskiej, Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu oraz Instytutu Badań Systemowych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Projekt współfinansowany jest przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Polska Cyfrowa.

Popularyzacja przyszłością Atlasu

AZON to nie tylko zasoby, ale też infrastruktura sprzętowa Wrocławskiego Centrum Sieciowo-Superkomputerowego oraz ogromna praca programistów. – Na zasobynauki.pl mamy nie tylko typowe zasoby biblioteczne, ale też sporo materiałów e-learningowych, modele 3D oraz różnego rodzaju surowe dane badawcze. Stworzyliśmy też unikalny w skali światowej słownik słów kluczowych – podkreśla mgr inż. Wojciech Drzewiński, kierownik zadania 3 „Przygotowanie i udostępnienie zasobów nauki Politechniki Wrocławskiej".

Profesor Wojciech Cieśliński z Akademii Wychowania Fizycznego zauważa natomiast, że AZON w obecnej formie to „dopiero stworzenie potencjału” i teraz najważniejszym zadaniem jest popularyzacja platformy. – Jeżeli AZON będzie wykorzystywany, to będzie żył. Wtedy będzie można mówić o sukcesie. Przed nami jeszcze ogromny krok w przyszłość – dodaje prof. Cieśliński.