W raporcie „Wirus społeczny”, który przygotował pan dla Warsaw Enterprise Institute, pojawia się takie zdanie: "współczesne społeczeństwa zaczynają odchodzić od tradycyjnych form mobilizacji społecznej, takiej jak ruchy społeczne, na rzecz gorących, eksplozywnych performansów społecznych, które przypominają religijne rytuały społeczeństw archaicznych”. Chce pan w naukowy sposób powiedzieć, że robimy się zwyczajnie prymitywni?

Reklama
Współczesne społeczeństwa, które same sobie wydają się bardzo nowoczesne, zaczynają przypominać społeczeństwa prymitywne, dzikie – jak mówili antropologowie sto lat temu – gdzie ważnym elementem utrzymywania ładu są rytuały.
Pojęcie rytuału może mieć dużo znaczeń. O jakie konkretnie tutaj chodzi?
Rytuał jest lustrzanym odbiciem prawa. Łamie to, czego prawo zakazuje. Polega na przekroczeniu dotychczasowych tabu, hierarchii i granic między grupami, które prawo ustanawia. Może pan pomyśleć o średniowiecznym karnawale, w którym grupy się mieszają i wszystko dzieje się na opak. Nagle przestają obowiązywać normy, a na wierzch wychodzą ukryte dotąd seksualność, bluźnierstwo, rubaszność, kloaczność i przemoc. Współczesnymi odpowiednikami dawnych rytuałów są Black Lives Matter i Ogólnopolski Strajk Kobiet.
Lempart: Marta L.? Ten skrót zostawiam funkcjonariuszom TVP [#RigamontiRazy2]
Lempart: Marta L.? Ten skrót zostawiam funkcjonariuszom TVP [#RigamontiRazy2]

Zobacz również
Takie rytuały mogą chyba odprawiać nie tylko grupy społeczne, ale również politycy? Może nawet głównie oni.
Kiedy ogarnia nas rytuał, nie wiemy już, co można, a czego nie, kto jest gdzie i kto jest kim. Paradoksalnie poprzez zwiększenie chaosu rytuał prowadzi do jedności. Dzieje się tak za sprawą mechanizmu kozła ofiarnego. Żeby nie nastąpiła implozja grupy i pochłonięcie nas przez wojnę wszystkich ze wszystkimi, zaczynamy poszukiwać winnego za konflikty i agresję. Kiedy wreszcie kozioł ofiarny zostaje usunięty, na chwilę odzyskujemy pokój. Politycy mogą myśleć, że nami dyrygują, ale w istocie raz uruchomiona przez nich przemoc w końcu ich dosięga. Są naszymi totemami, wokół których biegamy jak archaiczne ludy i które wielbimy. Wystarczy jednak, że trochę tylko odejdą od naszych oczekiwań, a wtedy następuje ich obalenie. Proszę zobaczyć, jak szybko Marta Lempart z bogini opozycji stała się jej głównym wrogiem. Każdy kapłan jest opóźnioną ofiarą, jest kapłanem tylko do czasu.
Rytualny taniec kojarzy się z emocjami. Ale czy tańce, które organizują politycy, faktycznie wynikają z emocji? Czy nie są przypadkiem dokładnie zaplanowane?
W marcu ubiegłego roku nie bylibyśmy w stanie przewidzieć, jak będzie wyglądać kolejnych kilkanaście miesięcy. Procesy społeczne są gorące, chaotyczne i nieprzewidywalne. Nie możemy nad nimi zapanować, bo jesteśmy ich częścią. Praca polityka najbardziej przypomina surfowanie na wzburzonym morzu, które w każdej chwili może go pochłonąć.
Co w tym mechanizmie istnieje od dawna, a co stworzyła pandemia?
Przejście od prawa do transgresji jest najbardziej pierwotnym mechanizmem regulacji ludzkich społeczeństw. W kulturach ludowych okresy bezwzględnie panującego prawa były przerywane okresami ekstatycznych rytuałów.
CZYTAJ WIĘCEJ W E-DGP>>>