Prezydent Duda: Jedność polsko-litewska była od zawsze nie po myśli Moskwy

- Nasze spotkanie jest najlepszym potwierdzeniem tego, że Litwa, tak jak Polska, chce dalszego pogłębiania wzajemnych relacji, przyczynkiem do tego są oczywiście wielowiekowe związki naszych narodów, których losy splotła wspólna historia i wspólne wyzwania - mówił prezydent.

Przypomniał, że w tym roku przypada 450. rocznica Unii Lubelskiej i odwoływał się do wystąpienia sprzed 10 lat na Litwie prezydenta Lecha Kaczyńskiego, który Unię Lubelską określił jako "sukces kilku narodów".

Duda podkreślił, że Polacy i Litwini dążyli do połączenia już w XIV wieku, co - jak mówił - wiązało się z licznymi korzyściami dla obu państw, z których najważniejszą jego zdaniem było połączenie potencjałów obronnych wobec wspólnego zagrożenia, w tym płynącego z Moskwy.

- Jedność polsko-litewska była od zawsze nie po myśli Moskwy. Także dzisiaj współpraca w dziedzinie bezpieczeństwa jest wiodącym obszarem w naszych relacjach - powiedział prezydent.

Zaznaczył, że Polacy rozumieją, że bez bezpiecznej Litwy nie ma bezpiecznej Polski.

Prezydent odwoływał się także do wspólnych relacji kulturalnych między Polską oraz Litwą i przywoływał w tym kontekście m.in. dzieła Adama Mickiewicza.

- Obydwa nasze narody, duchowo sobie bliskie od wieków, oddają się pod opiekę tej, co "jasnej broni Częstochowy i w ostrej świeci bramie" - mając taką orędowniczkę nie raz z sukcesem stawialiśmy czoła dziejowym przeciwnościom. Głęboko ufam, że tak będzie i w przyszłości - powiedział prezydent.

Prezydent Litwy Dalia Grybauskaite przebywa od czwartku z dwudniową wizytą w Polsce, w trakcie której spotkała się m.in. z prezydentem Andrzejem Dudą oraz marszałkami Sejmu Markiem Kuchcińskim i Senatu Stanisławem Karczewskim. Ponadto Grybauskaite i Duda przyjęli w czwartek wspólną deklarację w sprawie wzmocnienia polsko-litewskiego partnerstwa na rzecz bezpieczeństwa.

W piątek natomiast prezydent Litwy przed południem spotka się w Warszawie z premierem Mateuszem Morawieckim. Następnie Grybauskaite uda się do Lublina, gdzie wraz polskim prezydentem złoży wieniec przed pomnikiem Unii Lubelskiej. Po południu natomiast dojdzie w Lublinie do trójstronnego spotkania prezydent Grybauskaite, prezydenta Dudy oraz prezydenta Ukrainy Petra Poroszenki. Troje przywódców odwiedzi wspólnie kwaterę główną Wielonarodowej Brygady Litewsko-Polsko-Ukraińskiej, LITPOLUKRBRIG.

Specjalna polsko-litewska deklaracja o wzmocnieniu współpracy obronnej

Koordynacja stanowisk w sprawach polityki bezpieczeństwa i obrony w ramach m.in. NATO i UE oraz współpraca między siłami zbrojnymi - to niektóre z zobowiązań zawartych w deklaracji o wzmocnieniu polsko-litewskiego partnerstwa w dziedzinie bezpieczeństwa podpisanej przez prezydentów Polski i Litwy.

W deklaracji podkreślona została konieczność zachowania "euroatlantyckiej architektury bezpieczeństwa opartej o poszanowanie prawa międzynarodowego określonego w zasadach i zobowiązaniach ONZ i OBWE", potrzeba zaangażowania w celu budowy stabilnego, bezpiecznego i demokratycznego sąsiedztwa oraz położenie nacisku na ścisłą współpracę transatlantycką na rzecz bezpieczeństwa w Europie.

Ponadto prezydenci podkreślili osiągnięcia Wzmocnionej Wysuniętej Obecności NATO i sojuszniczej misji "Baltic Air Policing" w regionie, wagę ciągłej obecności wojskowej USA w Europie, w tym na wschodniej flance Sojuszu i zaznaczyli, że podzielają fundamentalne interesy bezpieczeństwa oparte o wspólne postrzeganie zagrożeń i wyzwań stawianych przez Rosję, w tym w wymiarze militarnym.

Duda i Grybauskaite zaznaczyli także potrzebę rozwoju i wzmocnienia długofalowej współpracy dwustronnej i regionalnej między Polską i Litwą oraz kontynuacji dialogu o kluczowych sprawach dla bezpieczeństwa euroatlantyckiego i regionalnego.

Prezydenci Polski i Litwy zgodzili się wspólnie koordynować stanowiska w sprawach polityki bezpieczeństwa i obrony w ramach NATO, Unii Europejskiej i formatów regionalnych; zapewnić dalszą strategiczną adaptację postawy odstraszania i obrony NATO na wschodniej flance Sojuszu oraz efektywny rozwój europejskich inicjatyw obronnych, uzupełniających zdolności sojusznicze, promować w ramach NATO oraz być gotowym do wnoszenia wkładu w rozwiązania wzmacniające wiarygodność i efektywność sojuszniczej architektury dowodzenia i kontroli oraz planowanie operacyjne na potrzeby odstraszania i obrony naszego regionu, ze szczególnym skupieniem się na rozwoju Dowództwa Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodniego oraz Dowództwa Wielonarodowej Dywizji Północno-Wschodniej.

Ponadto Grybauskaite i Duda zobowiązali się do tego, aby wzmocnić współpracę między polskimi i litewskimi siłami zbrojnymi, w szczególności poprzez formalizację więzi łączących wojska rozmieszczone wzdłuż Przesmyku Suwalskiego, w zakresie adekwatnego planowania i szkolenia, zapewnić powiązanie polskich i litewskich systemów nadzoru i obrony przestrzeni powietrznej jako części sojuszniczej obrony powietrznej; usprawnić mobilność wojskową sił sojuszniczych poprzez uproszczenie procedur oraz rozbudowę i adaptację transgranicznej infrastruktury z przeznaczeniem do celów wojskowych i pracować wspólnie nad zapewnieniem ciągłej amerykańskiej obecności wojskowej w Europie, w tym silnego i długoterminowego zobowiązania w sprawie obecności sił USA w regionie.

W deklaracji prezydenci obu państwa zadeklarowali, że chcą zintensyfikować współpracę w obszarze budowy zdolności obronnych, obejmującą kooperację przemysłów obronnych, w kontekście modernizacji technicznej sił zbrojnych obu naszych państw oraz europejskich i transatlantyckich inicjatyw obronnych, zwiększyć zdolności w zakresie wczesnego ostrzegania w regionie oraz dotyczące świadomości sytuacyjnej na Morzu Bałtyckim jednocześnie stale ulepszając wymianę informacji wywiadowczych między odpowiednimi krajowymi instytucjami oraz siłami zbrojnymi, wzmocnić współpracę w obszarze cyberbezpieczeństwa i w przeciwdziałaniu dezinformacji oraz w szerokim spektrum zagrożeń hybrydowych obecnych na wschodniej flance NATO.

Prezydenci Polski i Litwy chcą także zintensyfikować obustronne wysiłki w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w regionie bałtyckim, uwzględniając w tym nieprzerwane dostawy gazu ziemnego oraz utrzymanie działania systemów energetycznych Państw Bałtyckich. Grybauskaite i Duda deklarują też kontynuowanie wsparcia politycznego i pomocy wojskowej dla Ukrainy w ramach współpracy dwustronnej i projektów regionalnych, takich jak Litewsko-Polsko-Ukraińska Brygada im. Wielkiego Hetmana Konstantego Ostrogskiego (LITPOLUKRBRIG). Chcą również ustanowić Polsko-Litewską Radę Ministrów Obrony, która spotykałaby się co najmniej raz w roku, aby dążyć do wypełnienia celów określonych w niniejszej Deklaracji.