W środę w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie projektu nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Zakłada on m.in. przedłużenie legalności pobytu ukraińskich uchodźców wojennych do 30 czerwca tego roku. Zgodnie z obecnymi przepisami ustawy pobyt obywateli Ukrainy jest legalny, jeśli przybyli do Polski w okresie od 24 lutego 2022 r. do 4 marca 2024 r.
Odrzucenia projektu w pierwszym czytaniu chciała Konfederacja.
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy
Za przyjęciem wniosku o odrzucenie głosowało 16 posłów, przeciw było 391, nikt się nie wstrzymał. W związku z tym Sejm skierował projekt do dalszych prac w Komisji Finansów Publicznych.
Wcześniej wiceszef MSWiA Tomasz Szymański przedstawiając projekt zwrócił uwagę, że procedowanie nad nim odbywa się w czasie, gdy w Ukrainie trwa kolejny atak rakietowy rosyjskiego agresora.
Szymański przypomniał, że nowelizacja ma związek z decyzją Rady UE, która przedłużyła tymczasową ochronę dla ukraińskich uchodźców do 4 marca 2025 r. Dodał, że resort spraw wewnętrznych i administracji równolegle rozpoczyna prace nad kolejnymi zmianami, które będą mogły być wprowadzone do kolejnej nowelizacji, wydłużającej termin jej obowiązywania do 4 marca 2025 roku.
Legalny pobyt Ukraińców
Wiceszef MSWiA zauważył, że z legalnym pobytem Ukraińców na terytorium Polski wiąże się szereg uprawnień, m.in. swobodny dostęp do polskiego rynku pracy, prawo do skorzystania ze świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego, rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz świadczenia "Dobry Start", a także opieki medycznej. Legalność pobytu umożliwia Ukraińcom też m.in. podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej na zasadach takich samych, jakie dotyczą obywateli polskich.
Szymański poinformował, że projekt nowelizacji zakłada również przedłużenie na kolejny rok korzystnych rozwiązań w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznym oraz w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, a także możliwość przyznania świadczeń każdemu podmiotowi - w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe - który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelowi Ukrainy na okres do 120 dni.
Poseł PiS Paweł Szefernaker odnosząc się do ustawy przekonywał, że nieprzedłużenie ustawy doprowadziłoby do "paraliżu". - Przynajmniej dla miliona uchodźców wojennych z Ukrainy przebywających legalnie w Polsce i dla wszystkich, którzy z nimi kooperują - mówił. Jednocześnie zwrócił uwagę na konieczność wprowadzenia w niej pewnych zmian.
Marta Golbik z KO podkreśliła, że wszystkie rozwiązania zawarte w projekcie "mają na celu nie tylko pomoc obywatelom Ukrainy, ale także przyczyniają się do wzmocnienia naszej wspólnej przestrzeni europejskiej".
Pragniemy przedłużyć okres obowiązywania aktualnych rozwiązań prawnych do dnia 30 czerwca br., co umożliwi dalsze udzielanie wsparcia tym, którzy znaleźli schronienie w Polsce - powiedziała.
Zagwarantowanie praw obywatelom Ukrainy
W jej ocenie, ważnym aspektem projektu jest szczególne zagwarantowanie praw obywatelom Ukrainy, będących wykwalifikowanymi specjalistami, jak i lekarzom i pielęgniarkom. Golbik stwierdziła, że przyznając im dodatkowe uprawnienia i ułatwiając wykonywanie zawodów medycznych Polska zyskuje nie tylko wykwalifikowaną kadrę, ale także wzmacnia sektor ochrony zdrowia.
Rafał Kasprzyk (Polska 2050-TD) podkreślał wagę wsparcia dla Ukrainy zarówno ze względów naszego bezpieczeństwa, jak i względów humanitarnych. Wsparcie którego wymaga Ukraina musi być przedłużone o kolejne miesiące, musi być ponieważ agresja wciąż trwa - mówił Kasprzyk. Dodał, że Ukraina obok amunicji potrzebuje bezpieczeństwa dla swoich obywateli, także tych, którzy wyjechali do polski i innych krajów Europy. Powiedział, że klub poprze skierowanie projektu do komisji.
Urszula Nowogórska (PSL-TD) zwróciła uwagę, że obywatele Ukrainy, którzy przebywają w Polsce i przedsiębiorcy, którzy ich zatrudniają oczekują na konkretne rozwiązania przedłużające dotychczasowe zapisy prawne. Dodała, że w związku z tym klub PSL-TD będzie za skierowanie tego projektu do dalszych prac w komisji.
Zdaniem Lewicy wydłużenie obowiązujących rozwiązań jest konieczne. - Nie możemy pozostawić bez wsparcia dużej grupy osób przebywających w Polsce - uzasadnił poseł Lewicy Arkadiusz Sikora. - Jednocześnie uważamy, że mechanizmy wsparcia ukraińskich uchodźców w Polsce muszą mieć charakter kompleksowy i systemowy. Konieczne jest wypracowanie spójnego programu pomocy i ochrony tych osób w porozumieniu ze wszystkimi zainteresowanymi podmiotami, a zwłaszcza z organizacjami pozarządowymi oraz samorządami - powiedział.
Konfederacja przeciw
Przeciwne projektowi było koło Konfederacji, której przedstawiciel Grzegorz Braun złożył wniosek o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu. - Chcecie by Ukraińcy cieszyli się przywilejami socjalnymi, a zatem chcecie by naród polski ponosił konsekwencje finansowe polityki, która zdaniem Konfederacji nie należy do polskiego interesu narodowego - zwrócił się do posłów obecnych na sali.
Zdaniem Brauna, "stawianie polityce polskiej celów przez nią samą nieosiągalnych jest czynieniem z narodu polskiego zakładnika cudzej polityki".
Marek Jakubiak (Kukiz 15) przypomniał, że Polacy na początku konfliktu zdali "egzamin z człowieczeństwa. Dodał, że miliony Ukraińców znalazło swoje miejsce w polskich domach i hotelach. - Cały świat się dziwił, cały świat podziwiał, cały świat był wdzięczny za to, że Polska tak potraktowała uchodźców wojennych z Ukrainy - mówił. Jednocześnie zaznaczył, że "nie można w tym momencie zapomnieć, jak potraktował nas niedawno całkiem prezydent Ukrainy opuszczając salę ONZ wtedy, kiedy delegacja polska zabierała głos".
Nie można zapomnieć tej potwarzy, ponieważ była w absolutny sposób niezasłużona i co najmniej budziła po stronie dyplomacji polskiej zdziwienie i rozgoryczenie - mówił. Jednocześnie zapewnił, że koło Kukiz 15 poprzez projekt nowelizacji.
Co zakłada ustawa
Projektowana nowelizacja zakłada wydłużenie obywatelom Ukrainy okresu ważności wiz krajowych i zezwoleń czasowych, a także terminu do opuszczenia przez Ukraińców terytorium Polski oraz terminu dobrowolnego powrotu obywatela Ukrainy.
Wydłużone zostaną również ważności kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca oraz dokumentów "zgoda na pobyt tolerowany" wydanych obywatelom Ukrainy, a także okres, w którym pobyt obywatela Ukrainy uznawany jest za legalny na terytorium Polski na podstawie wizy Schengen wydanej przez Polskę i inne państwa strefy Schengen oraz w ramach ruchu bezwizowego.
Projekt przedłuża także okres obowiązywania szczególnych uprawnień dla ukraińskich lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych. Zgodnie z założeniami projektu okres, w którym można udzielić zgody na wykonywanie zawodu i przyznać warunkowe prawo wykonywania zawodu wspomnianym grupom pracowników, którzy uzyskali kwalifikacje poza terytorium UE zostanie przedłużony do 28 miesięcy - licząc od 24 lutego 2022 r.
O tyle samo zostanie wydłużony okres, w którym minister zdrowia może nadać numer odpowiadający numerowi prawa wykonywania zawodu na wniosek lekarza albo lekarza dentysty, który uzyskał zaświadczenie o wpisie do prowadzonego przez Naczelną Radę Lekarską rejestru lekarzy tymczasowo i okazjonalnie wykonujących zawód i zgłosił zamiar udzielania świadczeń zdrowotnych obywatelom Ukrainy.
Planuje się, aby regulacja weszła w życie w dniu następującym po dniu ogłoszenia.
