Od wiosny 2023 r. SBU zatrzymała ponad 700 osób podejrzanych o szpiegostwo, podpalenia lub przygotowywanie zamachów bombowych. Z tej liczby około 175 osób, czyli 25 proc., nie miało ukończonych 18 lat. Według Dechtarienki, większość zatrzymanych działała świadomie, ale zdarzały się przypadki, w których osoby te zostały oszukane i nie rozumiały, w czym biorą udział.

Od podpaleń do zamachów samobójczych

Zorganizowana kampania werbunkowa rozpoczęła się wiosną 2023 r. Jak relacjonuje przedstawiciel SBU, na początku rosyjscy agenci instruowali ukraińskich obywateli, by podpalali samochody i stacje transformatorowe przy liniach kolejowych. Później celem stały się budynki ukraińskich wojskowych komend uzupełnień. W 2025 r., według SBU, działania te przerodziły się w próby użycia zwerbowanych Ukraińców jako zamachowców-samobójców.

Reklama

Przykładem jest incydent z marca, kiedy to dwóch nastolatków w wieku 15 i 17 lat miało przeprowadzić zamach bombowy na dworcu kolejowym w Iwano-Frankiwsku. Jeden z nich niósł torbę z ładunkiem wybuchowym, który eksplodował przedwcześnie – najprawdopodobniej został zdetonowany zdalnie. Jeden z chłopców zginął na miejscu, drugi został ranny. Jak podkreśla "FT", rosyjscy agenci prowadzący uczynili z nich nieświadomych zamachowców-samobójców.

Reklama

Kto trafia w ręce FSB?

Jak informuje SBU, FSB szczególnie łatwo werbuje sieroty, osoby wysiedlone z powodu działań wojennych, żyjące w ubóstwie lub po prostu nastawione na szybki zysk – na przykład w zamian za nowego iPhone’a.

Werbunek odbywa się za pośrednictwem popularnych komunikatorów internetowych, takich jak Telegram, Discord, WhatsApp czy Viber. Aby przyciągnąć uwagę młodzieży, rosyjskie służby często tworzą tzw. pseudogry lub zadania w formie "questów".

W grudniu 2024 roku w Charkowie zatrzymano dwóch nastolatków w wieku 15 i 16 lat, którzy – myśląc, że biorą udział w grze – obserwowali pozycje ukraińskiej obrony przeciwlotniczej i przekazywali dane przez Telegram do rosyjskiego kuratora. Według SBU, dane te zostały wykorzystane przez rosyjskie wojsko do przeprowadzenia ataków lotniczych na miasto.

Ukraina rekrutuje rosyjskich nastolatków

W odpowiedzi na nasilające się próby werbunku ukraińskie władze rozpoczęły ogólnokrajową kampanię informacyjną. Podczas jej trwania, jak podaje „FT”, około 50 nastolatków zgłosiło przypadki prób zwerbowania ich przez komunikatory internetowe.

Jednocześnie FSB oskarża ukraińskie służby specjalne o prowadzenie podobnych działań na terenie Rosji. Według rosyjskiej organizacji praw człowieka OVD-Info, między lutym 2022 a listopadem 2024 r. w Rosji zatrzymano co najmniej 134 osoby za podpalenia związane z wojną w Ukrainie, z czego 50 to osoby niepełnoletnie. Rosyjskie władze również prowadzą własną kampanię informacyjną, publikując materiały ostrzegające przed wysokimi karami za udział w takich działaniach.