W pierwszej połowie stycznia rząd przyjął rozporządzenia do tzw. ustawy f-gazowej (z 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych), dostosowujących nasze przepisy do unijnych. Będziemy lepiej kontrolować, jakie emisje mogą występować poprzez używanie tzw. czynników chłodniczych. Jeden z przepisów dotyczy tzw. Centralnego Rejestru Operatorów (CRO), którego prowadzeniem zajął się Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego w Warszawie. Do rejestru trafić mają dane o urządzeniach chłodniczych, klimatyzacyjnych, przeciwpożarowych i pompach ciepła. Ale tylko tych, które zawierają co najmniej 3 kg substancji kontrolowanych lub fluorowanych gazów cieplarnianych. – Zwykłych klimatyzatorów, stosowanych w biurach czy mieszkaniach, raczej to nie dotyczy, bo rzadko napełnienie czynnikiem przekracza w nich 3 kg – tłumaczy Robert Grejcz z Krajowego Forum Chłodnictwa zrzeszającego ponad 120 firm z branży. Ale pod nowe przepisy podlegają już sklepy dysponujące regałami chłodniczymi, branża farmaceutyczna, zakłady przetwórstwa spożywczego, sadownicy czy rolnicy przechowujący np. jabłka w komorach chłodniczych.
Każde urządzenie musi teraz mieć specjalną kartę, w której określi się m.in. rodzaj i ilość czynnika. Jak tłumaczy Joanna Józefiak z resortu środowiska – Centralny Rejestr Operatorów od 13 stycznia wisi na stronie Instytutu Chemii Przemysłowej, tam zainteresowani znajdą wszystkie informacje. Karty należy sporządzić najdalej do 14 marca.
Po tym terminie kontrolerzy będą mogli nakładać kary za brak karty urządzenia – od 600 do 3 tys. zł. Wysokość kary zależy m.in. od wpływu na środowisko, dotychczasowej działalności podmiotu, który popełnił naruszenie, oraz jego skutków.
Czasu jest niewiele, a wydaje się, że nie wszyscy zdają sobie sprawę z nowego obowiązku. Jak usłyszeliśmy w instytucie, do tej pory karty zostały utworzone dla 600 urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych. Zgłosiło je niespełna 100 firm. Spośród sieci handlowych, w rękach których jest co najmniej kilkadziesiąt tysięcy urządzeń, jak dotąd zgłosiła się tylko jedna firma. Tymczasem liczbę funkcjonujących na rynku urządzeń ocenia się na minimum 500–600 tys. Niektóre szacunki mówią o milionie sztuk. Ostatni raz liczbę urządzeń zweryfikowano siedem lat temu: było ich 300 tys.
Reklama
Dlaczego rejestracja idzie jak po grudzie? O zmianach wiedzą najwięksi gracze, mający własne biura prawne. Gorzej w mniejszych przedsiębiorstwach. – Nie dotarły do nas żadne informacje w tej sprawie – słyszymy od pracownika sieci Sklep Polski z Gniezna. Nic nie wie też Jarosław Bętkowski z sieci SPAR. – Jesteśmy zaskoczeni tą wiadomością – przyznaje i podpytuje, gdzie można zasięgnąć wiedzy. Nie wiedzą też o CRO przetwórcy i producenci owoców i warzyw, korzystający z dużych komór chłodniczych. Przykładem Zakład Przetwórstwa Owoców i Warzyw „Almar” – tam także na pytanie, czy zgłosili się już do CRO, robili wielkie oczy.
W Instytucie Chemii Przemysłowej zapewniają jednak, że była prowadzona kampania edukacyjna. – Informowaliśmy firmy oraz stowarzyszenia branżowe e-mailowo, a także poprzez naszą witrynę. Również teraz przypominamy sieciom o zbliżającym się terminie. Dlatego spodziewamy się, że odzew ze strony sieci handlowych będzie większy – słyszymy w instytucie.
Polityka informacyjna Ministerstwa Środowiska jest również skromna. Joanna Józefiak z MŚ opowiada o niej w urzędniczym stylu: „Informacja o utworzeniu Centralnego Rejestru Operatorów została zamieszczona 13 stycznia 2016 r. na stronie internetowej wyspecjalizowanej jednostki oraz 26 stycznia na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska. Dodatkowo informacje dotyczące przyjętych założeń do ustawy, jak również samej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej oraz wzorów dokumentów i obowiązków wynikających z tych przepisów na bieżąco są zamieszczane na stronie internetowej ministerstwa oraz na stronie internetowej wyspecjalizowanej jednostki”. Chodzi o Instytut Chemii Przemysłowej.

Nie ma fachowców z uprawnieniami do naprawy i serwisowania
Małe zainteresowanie nowo powstałym rejestrem wynika zarówno z niewiedzy, jak i z kalkulacji. Właścicielom bardziej opłaca się zarejestrować swoje urządzenia bliżej ostatecznego terminu (w marcu) niż teraz. Dlaczego? Do rejestracji w CRO i założenia karty urządzenia lub systemu przeciwpożarowego nie są wymagane żadne certyfikaty. Problem zacznie się, gdy już zarejestrowane urządzenie się popsuje lub konieczny będzie jego przegląd. Napraw i serwisowania będzie mógł dokonać wyłącznie fachowiec z odpowiednim certyfikatem. System ich przyznawania ruszył jednak dopiero z początkiem tego roku. Choć nie trzeba przechodzić obowiązkowego szkolenia, to aby zyskać uprawnienia, należy zdać egzamin. Na który bardzo trudno się zapisać, bo brakuje miejsc. Jak sprawdziliśmy na stronach Urzędu Dozoru Technicznego, w rejestrze jednostek szkolących do wczoraj znajdowało się zaledwie dziewięć podmiotów, z czego trzy z Poznania i dwa z Warszawy. Tak więc jeśli ktoś zarejestruje już teraz swoje urządzenie, a wkrótce potem ulegnie ono awarii, może się okazać, że zabraknie fachowców z uprawnieniami, by zająć się usterką.
Zdaniem rządu certyfikaty powinno zdobyć ok. 7 tys. osób. Tymczasem branża chłodnicza szacuje, że potrzeba ich trzykrotnie więcej, by system serwisowania tych urządzeń mógł sprawnie funkcjonować. Zgodnie z przepisami tzw. ustawy f-gazowej (art. 21) certyfikat dla personelu może uzyskać osoba pełnoletnia, która nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko środowisku i złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin teoretyczny i praktyczny przed komisją egzaminacyjną powołaną przez jednostkę oceniającą personel oraz złożyła stosowny wniosek. W tym przypadku szkolenie nie jest obligatoryjne.