Marian Turski przez dekady przypominał o tragedii Holokaustu i ostrzegał przed powtarzaniem błędów przeszłości. Jego przemówienia były słyszane na całym świecie, a szczególnie poruszające było jego wystąpienie z okazji 75. rocznicy wyzwolenia Auschwitz, gdy przestrzegał przed "jedenastym przykazaniem – nie bądź obojętny".

Szczegóły dotyczące uroczystości pożegnalnych przekaże Muzeum Polin.

Więzień Auschwitz, ocalały z Holokaustu

Marian Turski urodził się 26 czerwca 1926 roku w Druskiennikach w rodzinie polskich Żydów jako Mosze Turbowicz. W czasie II wojny światowej trafił do łódzkiego getta, a w sierpniu 1944 roku został deportowany do Auschwitz.

Reklama

Przeżył marsz śmierci do Buchenwaldu, a następnie kolejny – do Theresienstadt, gdzie doczekał wyzwolenia w 1945 roku. Po wojnie poświęcił życie walce o pamięć o ofiarach Holokaustu.

Działalność publiczna i historyczna

Po wojnie zamieszkał w Warszawie. Działał w organizacjach młodzieżowych, a następnie pracował jako dziennikarz i publicysta. Od 1957 roku był związany z tygodnikiem "Polityka", gdzie kierował działem historycznym. Angażował się w pracę Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, Żydowskiego Instytutu Historycznego i Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II wojnie światowej. Brał udział w licznych inicjatywach upamiętniających ofiary nazizmu.

Odznaczenia i nagrody Mariana Turskiego

Za swoją działalność Turski otrzymał liczne odznaczenia i wyróżnienia:

  • 1997 r. – Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
  • 2007 r. – Krzyż Zasługi I Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
  • 2012 r. – Order Legii Honorowej przyznany przez Francję
  • 2015 r. – Złoty Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis
  • 2020 r. – Nagroda Honorowa im. Sérgio Vieira de Mello
  • 2021 r. – Krzyż Kawalerski I Klasy Odznaka Honorowa za Zasługi dla Republiki Austrii

Był także honorowym obywatelem Warszawy i Łodzi.

"Nie bądźcie obojętni"

Podczas uroczystości 75. rocznicy wyzwolenia Auschwitz w 2020 roku, Marian Turski wygłosił poruszające przemówienie. Auschwitz nie spadło z nieba. Nie bądźcie obojętni, jeśli widzicie kłamstwa historyczne. Nie bądźcie obojętni, kiedy jakakolwiek mniejszość jest dyskryminowana. Powołując się na słowa swojego przyjaciela Romana Kenta, Turski zaproponował "jedenaste przykazanie": Nie bądź obojętny.

Życie prywatne

Był mężem Haliny Paszkowskiej-Turskiej, operatorki dźwięku, która zmarła w 2017 roku. Ich córką jest flecistka Joanna Turska.