Subskrybuj nas na Youtube
W dniu dzisiejszym podjąłem decyzję o wszczęciu czynności sprawdzających w sprawie tzw. operacji polskiej, przeprowadzonej przez NKWD na terenie Związku Sowieckiego w latach 1937-1938. W mojej ocenie była to największa zbrodnia popełniona na Polakach w historii naszego narodu. Na początku przyszłego roku podejmiemy decyzję o wszczęciu postępowania karnego w tej sprawie, które będzie jednym z najważniejszych jakie do tej pory prowadziła prokuratura Instytutu - wyjaśnia szef pionu śledczego IPN, prokurator Andrzej Pozorski.
Czynności sprawdzające, jak i późniejsze śledztwo, w sprawie masowego mordu na Polakach, którzy w latach 30. XX wieku byli obywatelami ZSRS, podejmie oddziałowa komisja w Szczecinie. Prokuratura IPN szacuje, że w wyniku tej zbrodni zamordowano co najmniej 110 tys. osób. - Pamiętajmy jednak, że co najmniej drugie tyle wywieziono w tym czasie na tereny Kazachstanu i Syberii - podkreślił Pozorski. W ocenie niektórych historyków w wyniku tej zbrodni funkcjonariusze NKWD zamordowali od 140 tys. do nawet 200 tys. osób narodowości polskiej.
Czynności sprawdzające, m.in. realizowane we współpracy z historykami IPN, mają pomóc w określeniu odpowiedniej kwalifikacji prawnej popełnionej zbrodni. - Wstępne informacje pozwalają nam ustalić, że prokuratorzy IPN będą mieli do czynienia ze zbrodniami zabójstw i bezprawnym pozbawianiem wolności. Najprawdopodobniej ta masowa i okrutna eksterminacja Polaków zostanie zakwalifikowana jako zbrodnia ludobójstwa - mówił Pozorski. Podkreślił też, że celem śledztwa będzie wszechstronne i procesowe wyjaśnienie wszystkich okoliczności dotyczącej tej zbrodni, m.in. ustalenie sprawców, okoliczności zbrodni i oddanie hołdu pomordowanym i ich rodzinom.
Mamy nadzieję, że praca prokuratorów IPN, która z natury rzeczy musi być precyzyjna i bardzo drobiazgowa, będzie mogła być wykorzystana w późniejszych badaniach dotyczących operacji polskiej NKWD. Już teraz apelujemy do wszystkich osób, które były poszkodowane w wyniku tej zbrodni lub też byli poszkodowani ich krewni, o przekazywanie do prokuratury IPN w Szczecinie wszelkich informacji na ten temat - dodał Pozorski.
Pion śledczy IPN nigdy wcześniej nie prowadził postępowania w sprawie zbrodni NKWD popełnionej na Polakach w latach 1937-1938. Umożliwiła je dopiero nowelizacja ustawy o IPN z tego roku, która przesunęła zakres badań Instytutu od 1917 r. (wcześniej przepisy wyznaczały tę granicę od 1939 r.).
Eksterminację Polaków w latach 1937-1938 funkcjonariusze NKWD przeprowadzili na podstawie rozkazu operacyjnego nr 00485, który 11 sierpnia 1937 r. wydał szef NKWD Nikołaj Jeżow. Rozkaz, przed jego wydaniem, zaakceptowało Biuro Polityczne Komitetu Centralnego WKP(b) z Józefem Stalinem na czele. IPN podał, że zbrodnicze działania funkcjonariuszy sowieckiego państwa komunistycznego polegały na dokonywaniu represji z przyczyn politycznych i narodowościowych, w tym zabójstw i bezprawnego pozbawienia wolności, wobec ludności polskiej przebywającej na terenie ZSRS.
Wedle danych NKWD w latach 1937-1938 zostało aresztowanych, a następnie skazanych 139.835 osób, w tym 111.091 osób skazano na karę śmierci. Likwidacji poddano między innymi działaczy polonijnych, nauczycieli, urzędników, księży, zamożniejszych rolników, pracowników służby leśnej i rzemieślników.