Konwencja została przygotowana pod auspicjami Rady Europy w 1995 r., w życie weszła trzy lata później. Jej stronami jest 38 państw (licząc już bez Rosji) spośród 47 członków Rady Europy. Inicjatorem wypowiedzenia konwencji był Putin. Powodem takiego kroku było - według rosyjskiego dyktatora - dyskryminujące podejście do Rosji w ramach konwencji.
Duma Państwowa (izba niższa rosyjskiego parlamentu) wypowiedziała konwencję 10 października. W uzasadnieniu deputowani wskazali, że Komitet Ministrów Rady Europy przyjął we wrześniu ubiegłego roku rezolucję, która znacznie ograniczyła uprawnienia rosyjskiego eksperta w Komitecie Doradczym, powołanym do monitorowania wypełniania zobowiązań w zakresie ochrony mniejszości narodowych. W kontekście wojny Rosji z Ukrainą - argumentowano - Moskwa utraciła prawo do międzynarodowego monitorowania przypadków naruszeń praw mniejszości etnicznych, w tym ludności rosyjskojęzycznej za granicą.
Rosja wyrzucona z Rady Europy
16 marca 2022 r. Rosja została wyrzucona z Rady Europy. Dzień wcześniej Zgromadzenie Parlamentarne jednomyślnie zagłosowało za jej usunięciem.
Radio Swoboda przypomniało, że w lutym 2023 r. Duma Państwowa przyjęła ustawę o wypowiedzeniu przez Rosję21 traktatów z Radą Europy, w tym Konwencji o prawach człowieka.
Wśród mniejszości narodowych zamieszkujących Rosję jest trudna do oszacowania liczba Polaków. Oficjalne rosyjskie dane mówią o 22 tys., jednak należy wziąć pod uwagę, że wiele osób nie przyznaje się tam do swojego pochodzenia z uwagi na szykany ze strony władz czy też trudności ze znalezieniem dobrej pracy bądź zdobyciem dobrego wykształcenia.
Nieoficjalne szacunki są rozbieżne i wahają się od kilkudziesięciu tysięcy do nawet kilkuset tysięcy Polaków oraz osób pochodzenia polskiego, z czego większość stanowią potomkowie kolejnych fal zsyłek w głąb Rosji, będących następstwem polskich zrywów narodowych.
Ostatnia duża wywózka miała miejsce w latach 40. XX stulecia, gdy władze ZSRR deportowały w głąb swojego imperium Polaków zamieszkujących tereny, należące przed II wojną światową do Rzeczypospolitej Polskiej. Szacuje się, że zesłano wówczas co najmniej 200 tys. osób.