Polacy to patrioci? A może nacjonaliści? SONDAŻ CBOS

W październikowym, przesłanym PAP w czwartek, badaniu ankieterzy Centrum Badania Opinii Społecznej pytali m.in. o to, czy i jak często Polacy odczuwają dumę i wstyd ze swojej przynależności narodowej. Pytania dotyczyły także różnic między patriotyzmem i nacjonalizmem.

Za patriotów najczęściej uważają się przedstawiciele kadry kierowniczej i specjaliści wyższego szczebla (98 proc.), mieszkańcy największych miast (97 proc.) oraz osoby o prawicowej orientacji politycznej (95 proc.). Z kolei częściej niż inni nie określają się mianem patriotów badani mający od 18 do 24 lat (19 proc.), zwłaszcza uczniowie i studenci (25 proc.), robotnicy niewykwalifikowani (15 proc.), osoby najgorzej wykształcone (14 proc.), sporadycznie praktykujące religijnie (14 proc.) oraz niemające określonych poglądów politycznych (14 proc.).

Dla trzech czwartych ankietowanych (74 proc.) przynależność narodowa jest powodem do dumy. Prawie dwie piąte (38 proc.) twierdzi, że dumę z bycia Polakiem odczuwa bardzo często, a zbliżony odsetek osób (36 proc.) – dość często. Co czwarty respondent (24 proc.) przyznaje, że utożsamianie się z narodem polskim raczej rzadko napawa go dumą (21 proc.) lub praktycznie nigdy się to nie zdarza (3 proc.).

Ankietowani w zdecydowanej większości (90 proc.) deklarują, że w zasadzie nigdy nie wstydzą się swojej narodowości (64 proc.) lub że sytuacje takie zdarzają się raczej sporadycznie (26 proc.). Co jedenasty badany (9 proc.) przyznaje, że często wstydzi się tego, że jest Polakiem.

Jak podkreśla CBOS w stosunku do badania z 2008 r. nieco zmieniło się rozumienie patriotyzmu w Polsce. Obecnie jest on wyraźnie częściej kojarzony z kibicowaniem polskim sportowcom (wzrost wskazań o 11 pkt. proc.), płaceniem podatków (+10 pkt.), gotowością do odbycia służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego (+9 pkt.) oraz podejmowaniem działań na rzecz społeczności lokalnej (+7 pkt.).

Niemal powszechne w polskim społeczeństwie jest odczuwanie dumy z sukcesów polskich sportowców. Uczucie takie towarzyszyło przynajmniej raz prawie wszystkim respondentom (96 proc.). Zdecydowanej większości ankietowanych (91 proc.) zdarza się czytać i dowiadywać na temat różnych wydarzeń z historii Polski. Czterem piątym badanych (79 proc.) zdarzyło się uczestniczyć w uroczystościach i obchodach świąt państwowych. Trzech na czterech respondentów (74 proc.) twierdzi, że przynajmniej raz wywiesiło polską flagę w związku z obchodami świąt państwowych lub przy innych okazjach.

Według CBOS niewielki odsetek badanych (5 proc.) ma osobisty kontakt z osobami należącymi do Obozu Narodowo-Radykalnego czy Młodzieży Wszechpolskiej. 17 proc. deklaruje poparcie dla działań tego rodzaju organizacji. Są to najczęściej ludzie młodzi (38 proc. badanych w wieku 18–24 lata) i pracownicy usług (30 proc.). Najbardziej niechętnie odnoszą się do tych ruchów respondenci o najwyższych dochodach (78 proc. deklaruje brak poparcia), nieuczestniczący w praktykach religijnych (79 proc.) i deklarujący lewicowe poglądy polityczne (75 proc.).

Co czternasty badany (7 proc.) uważa się za nacjonalistę. Jak wskazuje CBOS jest to prawdopodobnie związane z negatywnymi skojarzeniami związanymi z nacjonalizmem i niechęcią do identyfikacji z postawą społecznie odrzucaną.

Według CBOS związek między poparciem dla takich organizacji, jak Obóz Narodowo-Radykalany i Młodzież Wszechpolska a deklaracją postawy nacjonalistycznej jest słabszy, niż można by się spodziewać. Spośród badanych uważających się za nacjonalistów mniej niż połowa popiera te ruchy (42 proc.), a ponad jedna trzecia jest im przeciwna (37 proc.). Jednocześnie jedynie co szósty ankietowany (16 proc.) popierający ONR i MW uważa się za nacjonalistę. Można więc powiedzieć, że w świadomości potocznej ruchy narodowe nie są jednoznacznie identyfikowane jako ruchy nacjonalistyczne, a co za tym idzie – że ideologia narodowa nie jest utożsamiana z ideami nacjonalistycznymi - wskazano w badaniu.

"Polacy w większości deklarują dumę ze swojej przynależności narodowej, jednocześnie tylko nieliczni przyznają, że zdarza im się wstydzić swojej narodowości. Okazuje się ponadto, że wysokie poczucie dumy narodowej jest w Polsce zjawiskiem coraz bardziej powszechnym – od roku 2010 deklaracje takie wzrosły z 60 do 74 proc. Patriotyzm to dla Polaków przede wszystkim dbałość o wpajanie dzieciom miłości do ojczyzny, pielęgnowanie narodowych tradycji, znajomość historii własnego kraju, okazywanie szacunku symbolom narodowym, poszanowanie i przestrzeganie prawa oraz udział w wyborach" - podkreśla CBOS w podsumowaniu.

Sondaż przeprowadzono w dniach 8–19 października 2016 r. na liczącej 937 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.