Czy aborcja w przypadku stwierdzenia u płodu zespołu Downa powinna być legalna? [BADANIE CBOS]

Wyniki pokazują, także, że "ocena dopuszczalności przerywania ciąży ze względu na poszczególne okoliczności, zwłaszcza w zakresie kryteriów regulowanych ustawą, charakteryzuje się dużą stabilnością".

Badanie "Aktualne problemy i wydarzenia" zrealizowano w dniach od 5 do 15 listopada 2020 roku na próbie liczącej 1052 osoby (w tym: 43,0 proc. metodą CAPI, 42,4 proc. – CATI i 14,6 proc. – CAWI).

W związku z wyrokiem Trybunał Konstytucyjnego z 22 października ws. art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, zezwalający na aborcję w sytuacji, gdy istnieje "duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu", po raz kolejny CBOS sprawdził opinie Polaków o warunkach prawnej dopuszczalności przerywania ciąży.

Zgodnie z opinią większości badanych prawo powinno dopuszczać przerwanie ciąży w sytuacji, gdy zagrożone jest życie matki (akceptuje to 86 proc. ankietowanych wobec 8 proc. będących przeciwnego zdania) lub jej zdrowie (79 proc. wobec 13 proc.), gdy ciąża jest wynikiem gwałtu lub kazirodztwa (79 proc. wobec 12 proc.), a także, gdy badania prenatalne wskazują, że płód jest obarczony nieuleczalną chorobą prowadzącą do śmierci (75 proc. wobec 14 proc.) oraz – tu deklaracje są mniej jednorodne, – gdy wiadomo, że dziecko urodzi się upośledzone (64 proc. wobec 22 proc.).

Ciężka sytuacja materialna lub trudna sytuacja osobista

W najnowszego badania CBOS wynika, że podzielone są zdania dotyczące możliwości przerwania ciąży w przypadku stwierdzenia u płodu trisomii 21, czyli zespołu Downa. 46 proc. badanych uważa, że aborcja w takich okolicznościach nie powinna być dozwolona, zaś za dopuszczalnością aborcji opowiedziało się 38 proc. badanych.

Zdaniem większości, przerywanie ciąży nie powinno być dozwolone, gdy kobieta jest w ciężkiej sytuacji materialnej (uważa tak 69 proc., a 20 proc. jest przeciwnego zdania) lub w trudnej sytuacji osobistej (70 proc. wobec 18 proc.) oraz gdy po prostu nie chce mieć dziecka (73 proc. wobec 18 proc.). Uwzględniając to, jak respondenci odnieśli się do wszystkich wymienionych okoliczności przerywania ciąży, można powiedzieć, że 14 proc. Polaków jest za pełną liberalizacją prawa w tej dziedzinie, a 3 proc. za całkowitym zakazem aborcji.

Od poprzedniego pomiaru sprzed czterech lat w niewielkim stopniu (o 4 punkty procentowe) wzrósł odsetek akceptujących legalną aborcję, gdy wiadomo, że dziecko urodzi się upośledzone oraz gdy kobieta po prostu nie chce go urodzić. Ubyło natomiast respondentów uważających, że w takich sytuacjach aborcja nie powinna być dozwolona (odpowiednio o 3 punkty i o 5 punktów). Ponadto zmniejszył się sprzeciw wobec legalizacji aborcji ze względu na trudną sytuację osobistą i materialną matki (odpowiednio o 4 i o 3 punkty).

Z badań wynika, że za dopuszczeniem aborcję w węższym zakresie, niż obecnie zezwala na to prawo opowiada się (40 proc.), na dopuszczeniem przez prawo przerwanie ciąży, jeżeli zachodzą okoliczności ustawowe zgadza się (36 proc.); osób dopuszczających aborcję w szerszym zakresie niż ustawowy to (23 proc.) natomiast 1 proc. udzieliło odpowiedzi mieszanych.

W porównaniu do wcześniejszych pomiarów z bieżącej dekady umocniło się poparcie dla kompromisu aborcyjnego, a także – w stosunku do wyników z lat 2012 2016 – zwiększył się nieco odsetek opowiadających się za liberalizacją prawa. Jednocześnie najmniejszy w tym dziesięcioleciu jest odsetek badanych, którzy sytuowaliby się wśród zwolenników zaostrzenia obowiązujących przepisów - podał CBOS.

Kto dopuszcza aborcję?

Analizując zależności demograficzne i uwzględniając jednocześnie płeć i wiek respondentów, można stwierdzić, że najbardziej liberalne podejście do prawa aborcyjnego cechuje kobiety poniżej 35 roku życia, zwłaszcza mające od 18 do 24 lat. Pod tym względem wyróżniają się także najmłodsi mężczyźni, (choć w mniejszym stopniu niż kobiety).

Wśród osób badanych, które uważają, że upośledzenie płodu nie powinno stanowić legalnego kryterium umożliwiającego przerwanie ciąży, ponad połowa nie zgadza się także na propozycję prezydencką mówiącą o nieuleczalnej chorobie płodu prowadzącej do śmierci, a akceptuje ją ponad jedna trzecia. W grupie badanych, którzy akceptują legalną aborcję w przypadku, gdy wiadomo, że dziecko urodzi się upośledzone, większość wprawdzie dopuszcza również przerywanie ciąży w przypadku trisomii 21, niemniej ponad jedna czwarta z nich uważa, że aborcja nie powinna być przy takiej diagnozie dozwolona.

Wyniki CBOS pokazują, że opinie o dopuszczalności aborcji w dwóch wyżej omawianych sytuacjach są silnie zdeterminowane przez światopoglądowe cechy badanych. Zarówno w przypadku nieuleczalnej choroby prowadzącej do śmierci, jak i w przypadku zespołu Downa możliwość przerwania ciąży znacznie częściej, niż inni dopuszczają badani niepraktykujący religijnie lub praktykujący sporadycznie, mający lewicowe poglądy oraz popierający Lewicę, a także Koalicję Obywatelską i Polskę 2050 Szymona Hołowni

Z sondaży CBOS pokazuje, że udział w protestach zadeklarowało 8 proc. ankietowanych. Oznacza to, że w pierwszych tygodniach od ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego w całym kraju protestowało ogółem około dwóch i pół miliona dorosłych Polaków. Trzeba mieć przy tym na względzie, że badanie realizowane było na próbie dorosłych Polaków, podczas gdy w protestach uczestniczyły także osoby niepełnoletnie.

Badania pokazują, że udział w protestach jest silnie zdeterminowany przez orientację polityczną i światopoglądową oraz przez stosunek do rządu. 55 proc. protestujących opowiada się za szerszym niż ustawowe spektrum możliwości dokonania aborcji, 38 proc. za utrzymaniem status quo, zaś 6 proc. – za ograniczeniem przesłanek umożliwiających przerwanie ciąży - podaje CBOS.

Zwraca uwagę, że poparcie dla protestów zadeklarowało ogółem niemal dwie trzecie badanych (63 proc.). Popierają je nie tylko badani deklarujący lewicowe poglądy polityczne (87 proc.), ale także większość określających swoje przekonania jako centrowe (74 proc.) oraz niepotrafiących ich umiejscowić na osi lewica prawica (62 proc.) - wynika z sondażu CBOS.

Inaczej wygląda natomiast podejście do prawnej dopuszczalności przerywania ciąży wśród ogółu popierających protesty. W dużo większym stopniu są oni zadowoleni z istniejących przepisów prawa niż uczestnicy protestów - wskazują badania.