10 faktów o komarach, o których nie miałeś pojęcia [ROZMOWA]

Nadal nie wiadomo, czy będzie to rok bardzo komarowy. Kluczowy jest okres wakacyjny. Jak na razie jednak wszystko wskazuje na to, że tak właśnie może być. Zimą mieliśmy pokrywę śnieżną, wiosną dużo opadów, więc woda – konieczna dla rozmnażania komarów – będzie się jeszcze utrzymać przez jakiś czas – zastrzega na początku rozmowy Joanna Pomorska-Grochowska.

Zadzwoniłam, by poprosić o odpowiedzi na najczęściej zadawane w Internecie pytania dotyczące komarów.

Ile jest gatunków komarów na świecie? Ile jest gatunków komarów w Polsce?

Przyjmuje się, że na świecie mamy ok. 3 tys. gatunków komarów. W Polsce ok. 50. W obrębie rodziny komarowatych – bo tak mówi się o nich oficjalnie – mamy ich różne rodzaje np. widliszki, culex, doskwiery (nierozróżnialne dla kogoś, kto się nie zna na anatomii muchówek). A w każdym z tych rodzajów gatunki kłujące człowieka.

Dlaczego komary gryzą? Kto gryzie komary czy komarzyce?

Gryzą samice. Kłują w zasadzie, jeśli już mamy być precyzyjni. W przypadku komarów nie mamy do czynienia z gryzieniem, żądleniem, a kłuciem.

Samice komarów (ale też samce, bo aparat gębowy jest zbudowany tak samo) mają aparat gębowy kująco-ssący. Jak sama nazwa wskazuje: służy do tego, by nakłuć tkankę i wyssać płynny pokarm. W przypadku samic będzie to krew kręgowców, samców – nektar kwiatów.

I tu kolejna ciekawostka: samice komarów też mogą okresowo pożywiać się nektarem.

Co przyciąga komary?

Wydychany przez nas dwutlenek węgla, ale też pot i bakterie na skórze, czyli szerzej zapach naszego ciała. To się oczywiście wszystko ze sobą wiąże: im więcej się pocimy i mniej dbamy o higienę, tym więcej mamy na sobie bakterii. Szczególnie w okresie letnim, kiedy i komarów jest (naj)więcej.

Sposoby na komary? Co jeść, żeby nie gryzły komary? Co zrobić, żeby komary nie gryzły? Co na komary dla dzieci? Co na komary dla niemowlaka? Co na komary do ogrodu? Co odstrasza komary?

Nie ma jednej doskonałej metody, która sprawi, że komary nie będą nas gryzły albo będą nas gryzły mniej. Oczywiście najbardziej skuteczne są repelenty, czyli środki chemiczne, które można kupić w sklepach, aptekach, drogeriach… Bardzo je zalecam, szczególnie dla dzieci i/lub tych, którzy chodzą często do lasu, na wycieczki, na łąki. To najskuteczniejsza metoda.

A z naturalnych składników, które możemy wykorzystywać? Lawenda, geranium, kocimiętka, goździki, wrotycz… - zapach tych roślin nie jest lubiany przez komary. Można je posadzić w ogrodzie lub w doniczce w mieszkaniu. Albo np. zrobić na ich bazie olejki eteryczne. Takich roślin jest zresztą więcej, bo to także: bazylia, melisa i choćby rozmaryn.

Poza tym komary nie lubią zapachu cytryn, cebuli i czosnku – nie zalecam objadania się nie wiadomo jakimi ich ilościami, bo to też nie o to chodzi. Choć zawsze zdrowo wprowadzić je do diety.

Ciekawostką jest fakt, że podobno na komary pomaga też czystek (można go podawać także zwierzętom, w postaci wywaru). Ta roślina ponoć czyni cuda, o ile będzie podawana regularnie jako suplement diety.

Co się jeszcze sprawdzi w walce z komarami?

Na przykład świeczki – najlepiej te z olejkami eterycznymi lub zapachem cytryny.

Jak zwabić komary?

Na światło. To zresztą jedna z metod odławiania komarów. W przypadku owadów nocnych, czyli tych aktywnych po zmroku najprostszą metodą jest wabienie na światło. Dotyczy to też motyli, chrząszczy, chruścików itd. Mają dobrze wykształcony wzrok, choć nie postrzegają światła tak, jak my. "O coś się dzieje, to coś innego, lecę tam!" – tak działają.

Kiedy komary są aktywne? Kiedy komary przestają latać?

Co do zasady są aktywne od czerwca do września. Wieczorem i do pierwszych chłodów, czyli do ok. godz. 24. Wynika to z faktu, że są muchówkami, bardzo małymi. A w przypadku tak małego organizmu i upałów do 25-30 stopni i intensywnego słońca, komar momentalnie wysycha. Dlatego w dzień możemy je spotkać ukryte w wysokiej trawie, miejscach zacienionych przez drzewa i krzewy. Panuje tam specyficzny mikroklimat, jest chłodno i wilgotno.

Idealnie dla komarów jest po zmroku – ciepło, ale już bez bezpośredniego słońca. To raz, dwa – większość ptaków, dla których komary mogą stanowić pokarm, nie jest już aktywna. Innymi słowy: liczba drapieżników jest mniejsza, co też nie jest bez znaczenia.

Jak rozmnażają się komary?

Głównie w okresie letnim, kiedy jest ciepło. Samica musi wtedy pobrać krew kręgowców, aby zapoczątkować produkcję jaj lub dojrzewanie komórek jajowych. Innymi słowy: cały proces pozyskiwania krwi jest związany z rozmnażaniem; samica bez pobrania krwi nie może wejść w cykl rozrodczy.

Jaja samica może oczywiście składać kilka razy, co jest jednak uzależnione od temperatury otoczenia i warunków atmosferycznych. Czytaj: musi być ciepło i wilgotno. Najlepiej, żeby w pobliżu było stojąca woda: kałuża, staw, jezioro…. Za każdym razem samica po złożeniu jaj, musi się pożywić, by móc aktywować kolejna porcje jaj.

Warto też wiedzieć, że komary są owadami o tzw. przeobrażeniu całkowitym, czyli poza formą imaginalną, dorosłą, która nas kłuje, większość swojego życia spędzają jako larwy i poczwarki. W przypadku komarów larwy i poczwarki zawsze rozwijają się w wodzie. To wymóg konieczny, by doszło w ogóle do przeobrażenia i rozwoju larwy. W skrócie i dużym uproszczeniu: samica składa jaja do wody lub w okolice wody (bo niektóre gatunki potrzebują, by jaja miały etap przesuszenia). Wykluwają się larwy. Bardzo liczne. Bez odnóży, co jest ich charakterystyczną cechą, podobnie jak i to, że odżywiają się pokarmem roślinnym z wody, komary są w końcu fitofagami. Pełnią przy okazji funkcję tzw. filtratorów wody, co istotne z punktu widzenia ekologii.

Następnie larwy przeobrażają się, przechodzą w stadium poczwarki, które nie trwa jednak długo, a potem jest już tylko postać dorosła. Przebiega to tak samo jak u motyli i chrząszczy, choć jest mniej spektakularne.

Ile to wszystko trwa? To zależy. Im cieplej i im więcej wody, tym cykl rozrodczy komara przyspiesza. Jak jest zimniej, larwa dłużej się pożywia. Generalnie przyjmuje się, że potrzeba na to 2-3 tygodnie (choć wszystko zależy też od gatunku). Gdy jest bardzo ciepło, ten czas może się skrócić o połowę.

Na koniec ciekawostka: zazwyczaj komary zimują w postaci jaj, czasem niektóre gatunki w postaci dorosłej. Głównie w piwnicach i innych zacienionych miejscach.

Ile żyją komary?

Dorosłe 1-2 tygodnie. Ale tu uwaga, zależy to od gatunku i warunków środowiska. Cały cykl rozwojowy komara również od tego zależy

Jerzyki – najlepsza broń w walce z komarami?

Tak, ale – tu uwaga – nie możemy zapominać i o tym, że celem jerzyków nie jest całkowita eliminacja tego gatunku muchówek jako takich, bo to doprowadziłoby do katastrofy ekologicznej. Komary stanowią bardzo ważną bazę pokarmową dla wielu gatunków zwierząt i ich istnienie w przyrodzie jest bardzo potrzebne.

Ile komarów zjada jerzyk?

W ciągu doby nawet do 20 tys. komarów.