Anna Wittenberg: Matura nie taka zła, choć mogłaby być lepsza. KOMENTARZ

Dla pojedynczego ucznia taki system stwarzał więc albo możliwość (jeśli przyjazny pedagog trochę podpowiadał lub szykował łatwe pytania), albo przeszkodę (jeśli ten się – kolokwialnie mówiąc - uwziął). Choć ranga matury była wysoka, prawdziwym sprawdzianem dla absolwenta był dopiero egzamin na studia. O jakości takich egzaminów trudno jednak mówić. Panowała w nich pełna dowolność.

Organizowana centralnie matura miała wykluczyć słabości poprzedniego rozwiązania. Uczniowie mierzyli się z takimi samymi zadaniami w całej Polsce, w tym samym czasie. Prace zaczęły być oceniane anonimowo. A z jednym świadectwem można było wreszcie startować na różne uczelnie kilka razy z rzędu. Egzamin zewnętrzny miał nam też przynieść wiedzę o tym, czy uczniowie z roku na rok robią postępy.

Dobre założenia w praktyce wygenerowały jednak listę kolejnych problemów. Badania pokazały, że to cechy i samopoczucie, a nie tylko wiedza sprawdzającego, mogą przesądzić o przyszłych losach maturzystów. Nawet 3,7 punktu na sto możliwych na języku polskim i 1,3 na matematyce – tak różniłyby się wyniki tego samego ucznia ocenione przez najłagodniejszych i najbardziej surowych egzaminatorów.

Także rywalizacja o miejsca na studiach z kolejnymi rocznikami to słaby punkt. Okazało się bowiem, że testy w kolejnych latach różnią się poziomem trudności, a gdyby ten sam uczeń napisałby test w kolejnych sesjach, miałby inne wyniki. Ci, którzy mieli szczęście i trafili na rok łatwiejszy, wygrają w wyścigu o prestiżowe kierunki z tymi, którzy mieli nieszczęście pisać w trudniejszym.

Z tego samego powodu testy mało mówią też o tym, czy nasz system edukacji jest coraz lepszy, czy gorszy. Na zdrowy rozum wydawałoby się, że skoro dwa lata temu maturę zdało 81 proc. uczniów, a w tym – tylko 74 proc., to w międzyczasie nastąpiła głęboka zapaść. Nic z tych rzeczy. Prawdopodobnie po prostu podniesiono trudność egzaminów.

Podobnych wpadek jest więcej. Choć trudno sobie wyobrazić, by maturę znów oddać do szkół, MEN i CKE powinny natychmiast zacząć sobie wyobrażać, jak ją poprawić tak, by spełniała stawiane przed nią 10 lat temu cele.