Tak umierała Warszawa. Kilkaset ARCHIWALNYCH ZDJĘĆ wydanych na nowo

31 lipca 2015, 13:03

"Tu - zęby mamy wilcze, a czapki na bakier, tu u nas się nie płacze w powstańczej Warszawie: tu się Prusakom siada na karkach okrakiem, tu wrogów gołą garścią za gardło się dławi!" - ten znane słowa, jakie wypowiedział Zbigniew Jasiński "Rudy" przytaczają autorzy albumu przy jednym ze zdjęć... / Media

To nie tyle zbiór archiwalnych fotografii, co raczej żywy fotoreportaż z walczącej Warszawy, przedstawiający z bliska jej bohaterów i pokazujący przejmującą, powolną agonię miasta. Na jednym ze zdjęć sanitariuszka nakłada makijaż w odbiciu lusterka niemieckiego samochodu, na innym powstańcy śmieją się, pokazując zdobyczną broń, przed barykadami odbywają się zaimprowizowane zaślubiny. Na kolejnych fotografiach wychudzeni żołnierze wychodzą z kanałów, spod ruin wystaje ciało ofiary nalotów, piękne budynki Paryża Północy - jak nazywano Warszawę - obracają się w gruzy.

1 Album ukazał się nakładem Wydawnictwa BOSZ. Zawiera ponad 200 zdjęć pochodzących ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego. Wzbogacono je cytatami poetów i pisarzy tworzącymi w czasie wojny - Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz, Gajcy, Miron Białoszewski...

Media

2 "Jesteśmy wolni. Wokół nas sroży się bitwa i bezmyślne okrucieństwo nikczemnego wroga; większość z nas nawet nie wie o losie najbliższych" - przypomina słowa podpułkownika Adama Borkiewicza "Leszczyńskiego" doktor Andrzej Krzysztof Kunert, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz autor posłowia do albumu. "Coraz trudniejsze staje się życie, ponosimy co chwila bolesne straty nie tylko w walce, ale i przy zdobywaniu wody czy żywności. Coraz mniej dachu nad głową - za to więcej trudu i znoju. A jednocześnie rozkwita bujne i piękne życie wśród barykad. Nie ma żalu, nie ma grozy. Tu dźwięczy piosenka żołnierska lub śpiew chóralny mieszkańców domu wieczorem, tam w bramie czytamy gazety na głos, ówdzie śmiech wywołuje żart beztroski. Coraz większa sprawność, ład i spokój w pracy. (...) I zdecydowani jesteśmy tu, na Termopilach Polski, na gruzach naszego ukochanego Miasta, umrzeć raczej, niż dać sobie wydrzeć to życie niepodległe i te wartości, które uzyskaliśmy w wielkim, powszechnym zrywie" - napisał podpułkownik Borkiewicz 20 sierpnia na łamach wydawanej na Starym Mieście "Barykady"...

Sierpień, Janina Marisówna-Tomiak z ojcem Adamem Tomiakiem przy ulicy Muranowskiej (fot. Edward Tomiak/Muzeum Powstania Warszawskiego)

Media

3 Album pokazuje losy walczącej Warszawy - od pierwszych uniesień i sukcesów, przez ciężkie walki i odwroty z zajmowanych przez Niemców części miasta, aż do kapitulacji...

23 sierpnia, Śródmieście Południowe. Spalony czołg przy ulicy Piusa XI (obecnie Piękna) (fot. Wacław Loth/Muzeum Powstania Warszawskiego)

Media

4 Tragicznymi bohaterami Powstania Warszawskiego są także dzieci. Wyglądające jak poprzebierane za żołnierzy, czasem dźwigające meldunki, czasem większy od nich karabin. Uśmiechające się, jakby nieświadome tego, co je może spotkać. Te fotografie robią duże wrażenie...

Sierpień-wrzesień, Śródmieście Północne. Grupa młodych powstańców na ulicy Sienkiewicza (fot. Marian Grabski „Wyrwa”/Muzeum Powstania Warszawskiego)

Media

Reklama

5 Fotografie uzupełniają nie tylko cytaty z literackiej twórczości z czasów powstania, podsumowuje nie tylko posłowie i kalendarium. Album zawiera również cenne przykładowe reprodukcje dokumentów, które w ostatnich latach trafiły do archiwum Muzeum Powstania Warszawskiego. Są tam między innymi wyblakłe rozkazy, rozsypujące się kartki z listą osobową oddziałów, pożółkłe przepustki, a nawet listy harcerskiej poczty polowej...

1 sierpnia, Godzina „W”. Koncentracja powstańców z batalionu „Pięść” na cmentarzu ewangelicko-augsburskim (fot. Stefan Bałuk „Kubuś”/Muzeum Powstania Warszawskiego)

Media

6 Zaskakiwać może znakomita jakość fotografii. To tylko pokazuje, jak świetną pracę wykonali żołnierze Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej, którzy najpierw dokumentowali walki w Warszawie, a następnie zadbali o to, by zdjęcia przechować negatywy i zdjęcia po upadku powstania...

20 sierpnia, Śródmieście Północne. Jeńcy niemieccy z załogi PAST-y eskortowani przez powstańców na podwórze kamienicy przy Zielonej 34 (fot. Eugeniusz Lokajski „Brok”/Muzeum Powstania Warszawskiego)

Media

7 "Ta najkrwawsza bitwa w historii Polski kosztowała Warszawę - i Polskę - 18 tysięcy poległych żołnierzy, przeszło 120 tysięcy zabitych i zamordowanych cywilnych mieszkańców, wygnanie z miasta 550 tysięcy warszawiaków, zamienienie stolicy Polski w wyludnioną ruinę (ponad 80 proc. zniszczonej substancji miejskiej w czasie walk powstańczych i po nich w wyniku celowej niszczycielskiej akcji niemieckiej!). Czy nie był to koszt zbyt wielki?" - zastanawia się w posłowiu do albumu "63 dni życia i walki" doktor Andrzej Krzysztof Kunert, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa...