Niezapomniany kasiarz Kwinto z filmu "Vabank" i porucznik Pilecki, z równie znanego, choć o wiele wcześniejszego filmu "Orzeł". Kapitan Stanisław Karski z "Rzeczpospolitej babskiej"... To tylko kilka z wielu niezapomnianych kreacji tego znakomitego aktora, reżysera, pedagoga, a także, choć niewiele osób o tym wie - autora sztuk. Ostatniej swojej filmowej kreacji już nie obejrzy na ekranie - Jan Machulski zmarł dziś w Szpitalu Bielańskim. Na serce.

Reklama

p

Urodził się w Łodzi w 1928 roku. I mimo że od wielu lat mieszkał w Warszawie, to z Łodzią był związany do końca swoich dni - jako wykładowca i dziekan wydziału aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej,Teatralnej i Telewizyjnej w Łodzi.

Jako aktor karierę zaczynał. Zagrał ponad 70 ról teatralnych i ponad 45 ról filmowych. Ale na aktorstwie nie skończył. "Kiedy przyjechałem do Warszawy, dowiedziałem się, że takich jak ja jest ponad 300 w Warszawie" - wspominał w 2003 roku w "Przeglądzie" Machulski. - "No to poszliśmy z Haliną na studia reżyserskie, bo chcielismy być niezależni".

I był niezależny. Nie tylko jako reżyser. Wraz z żoną Haliną Machulską, w 1970 założył własną scenę - Teatr Ochota w Warszawie. Obok niego powstało młodzieżowe teatralne ognisko, w którym swoje pierwsze artystyczne kroki stawiali m.in. Juliusz Machulski, Katarzyna Figura, Edyta Jungowska, Piotr Adamczyk, Katarzyna Cichopek, Agnieszka Dygant, Agnieszka Grochowska i wielu innych aktorów.

To właśnie na potrzeby tego teatru pisał sztuki teatralne.Pierwszym jego tekstem, opublikowanym pod pseudonimem Jan Szymański, była "Krzywa płaska" wystawiona w 1977 roku. Potem był "Lęk" (1985) i "Niebezpieczne zabawy" (1993).

"Sztuki zacząłem pisać, gdy byłem dyrektorem Teatru Ochoty, ponieważ brakowało współczesnych dramatów" - tłumaczył swoje pisarkie próby w wywiadzie dla "Życia". "Graliśmy spektakle o wyborach moralnych, chcieliśmy edukować widownię. Potrzebowaliśmy bohaterów borykających się z trudnymi decyzjami. Pod tym właśnie kątem zacząłem pisać".

Był laureatem Złotego Krzyża Zasługi, Złotej Odznaki "Zasłużonego dla miasta Lublina", Honorowej Odznaki miasta Łodzi oraz Złotej Odznaki Honorowej "Za zasługi dla miasta Warszawy". Był także ambasadorem Łodzi w staraniach o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury.

Najważniejsze filmy:

Ostatni dzień lata (1958, reż. Tadeusz Konwicki)
Sublokator (1966, reż. J. Majewski)
Rękopis znaleziony w Saragossie (1964, reż. Wojciech Has)
Polskie drogi - serial telewizyjny (1976, reż. Janusz Morgenstern)
Daleko od szosy - serial telewizyjny (1976, reż. Zbigniew Chmielewski)
Vabank - (1981, reż. Juliusz Machulski)
Vabank II czyli riposta - (1984, reż. Juliusz Machulski)
Kingsajz (1987, reż. Juliusz Machulski)
Zabij mnie glino (1987, reż. Jacek Bromski)
Kiler (1997, reż. Juliusz Machulski)
Kiler-ów 2-óch (1999, reż. Juliusz Machulski)
Psy (1992, reż. Władysław Pasikowski)
Psy II: Ostatnia krew (1994, reż. Władysław Pasikowski)
Superprodukcja (2003, reż. Juliusz Machulski)
Vinci (2004, reż. Juliusz Machulski)
Co słonko widziało (2006, reż. Michał Rosa )
"Ostatnia akcja" (reż. Michał Rogalski, premiera planowana na styczeń 2009)