MRPiPS: 35 odpowiedzi na pytania o nowe świadczenia 1500 zł i 500 zł za opiekę nad małymi dziećmi [Kompendium dla rodziców]

Rząd zmienił filozofię świadczeń opiekuńczych - wyższą wysokość otrzymują pracujący rodzice, niższą ci, którzy nie łączą pracy z opieką na małym dzieckiem.

1. Czym jest program „Aktywny Rodzic” i do kogo jest on skierowany?

Ustawa wprowadzająca program „Aktywny Rodzic” jest elementem kompleksowej reformy systemu wspierania opieki nad dziećmi do lat 3. Ustawa „Aktywny Rodzic” ustala 3 nowe świadczenia:

a) Aktywni rodzice w pracy (tzw. babciowe) - dla rodziców aktywnych zawodowo 1500 zł miesięcznie na rzecz organizacji opieki nad maluchem w wieku 12 - 35 miesięcy. w domu. W przypadku podpisania umowy uaktywniającej, która od lat funkcjonuje na podstawie ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3,budżet państwa pokrywa również koszty składek, które w przypadku osób w wieku emerytalnym są szczególnie istotne gdyż zwiększają podstawę emerytury. Istotne jest, że zawarcie takiej umowy uaktywniającej, jak i innej umowy z nianią, nie jest obowiązkowe;

b) Aktywnie w żłobku - dofinansowanie do żłobka do 1500 zł miesięcznie na dziecko na pokrycie kosztów pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym czy u dziennego opiekuna;

c) Aktywnie w domu - 500 zł miesięcznie na dziecko w wieku 12 - 35 miesięcy dla rodziców, którzy wychowują swojego malucha w domu .

Ustawa „Aktywny Rodzic” pozwala na realizację dodatkowych programów związanych z rozwojem opieki wczesnodziecięcej w tym szerokich programów szkoleniowych, tak aby jakość opieki żłobkowej w całej Polsce wzrastała, ustawa ma jeden scalony budżet dla wszystkich 3 świadczeń i innych programów wspierających, składający się z budżetu Państwa i funduszy europejskich (FERS), i średniorocznie ma wartość ok. 10 mld, z tymże będzie różnił się w poszczególnych latach ze względu na różny poziom wykorzystania środków unijnych.

Ustawa „Aktywny Rodzic” – niejako przejmuje beneficjentów dotychczas funkcjonującego rodzinnego kapitału opiekuńczego (RKO) i dofinansowania żłobkowego 400 zł, utrzymując prawa nabyte oraz poszerzając katalog wsparcia, w przypadku RKO obejmując także pierwsze dziecko wsparciem, oraz podwyższając wartość wsparcia żłobkowego do kwoty 1500 zł. W ramach ustawy „Aktywny Rodzic” rodzice mogą w danym miesiącu na dane dziecko korzystać tylko z jednego świadczenia jednak mogą w trakcie jego obowiązywania dowolnie zmieniać rodzaj wsparcia wielokrotnie.

2. Kiedy planowany jest start programu?

Planowany termin rozpoczęcia programu Aktywny Rodzic czyli data wejścia ustawy w życie to 1 października 2024 r.

3. Na jakim etapie są prace nad projektem ustawy wprowadzającym program Aktywny Rodzic?

Ustawa wprowadzająca program została już zaakceptowana przez Radę Ministrów, Sejm i Senat, teraz czeka na podpis Prezydenta RP.

4. Czy aby otrzymać świadczenia z programu Aktywny Rodzic trzeba będzie spełnić jakieś kryterium dochodowe?

Program Aktywny Rodzic to kompleksowa reforma systemu wsparcia rodziców dzieci w wieku do lat 3. Wprowadza 3 rodzaje świadczeń, są to „aktywni rodzice w pracy”, „aktywnie w żłobku” oraz „aktywnie w domu” i jest spójna z programem Aktywny Maluch. Każdy rodzic, który wychowuje dziecko w wieku 12 -35 miesięcy, może otrzymać jedno wsparcie w zależności od własnego wyboru czy sytuacji zawodowej, na każde dziecko w wieku od 12 do ukończenia 35 miesiąca życia dziecka. Żadne ze świadczeń nie będzie uzależnione od warunku kryterium dochodowego. Natomiast w przypadku świadczenia „aktywni rodzice w pracy” weryfikowany będzie fakt i wymiar aktywności zawodowej rodziców.

5. Jakie są zalety zawarcia umowy aktywizującej z opiekunką dziecka, np. babcią, ciocią etc?

Jeżeli rodzic zawrze z opiekunką/nianią taką umową i zgłosi ją do ZUS do ubezpieczeń społecznych, to z budżetu państwa zostaną sfinansowane składki na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne za nianię od tej części pensji, która nie jest wyższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia. Zawarcie umowy uaktywniającej z opiekunką lub opiekunem dziecka nie jest warunkiem do otrzymania świadczenia.

6. Kiedy rodzice otrzymają z ZUS pierwsze świadczenia na swoje konta?

Planujemy, że pierwsze świadczenia zostaną wypłacone już w 4 kwartale bieżącego roku.

7. Jaki będzie koszt funkcjonowania programu?

Świadczenia „aktywny rodzic” oraz koszt obsługi tych świadczeń przez ZUS będą finansowane z budżetu państwa oraz ze środków Funduszu Pracy. Szacuje się, że w pierwszym pełnym roku obowiązywania ustawy (2025 r.) wydatki na jej realizację wyniosą 8,975 mld zł. Koszty obsługi powyższych świadczeń oraz ich wypłaty wyniosą 0,4% kwoty przeznaczonej na wypłatę świadczeń „aktywny rodzic”.

8. Co w przypadku rodziców, którzy są funkcjonariuszami służb mundurowych? Od ich wynagrodzeń nie są odprowadzane składki do ZUS, czy oni też będą mogli ubiegać się o „babciowe”?

W przypadku np. funkcjonariuszy, żołnierzy zawodowych, sędziów i prokuratorów, którzy zgodnie z obowiązującymi przepisami w okresie pełnienia służby nie są objęci obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, niepodleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu wykonywania pracy na podstawie stosunku służbowego uznaje się za równoważne z opłacaniem składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy, której łączna wysokość wynosi 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Oznacza to, że każdy rodzic zatrudniony jako funkcjonariusz służb mundurowych, a także jako sędzia lub prokurator będzie spełniał warunek aktywności zawodowej i będzie mógł ubiegać się o świadczenie.

9. A co z rolnikami? Czy praca w gospodarstwie rolnym będzie traktowana jako aktywność zawodowa?

Rolnik, małżonek rolnika lub domownik podlegający obowiązkowi ubezpieczenia społecznego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego również będą mogli ubiegać się o świadczenie „aktywni rodzice w pracy”. Fakt ubezpieczenia takich rodziców w KRUS będzie traktowany jak praca na etacie w wymiarze 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Oznacza to, że każdy rodzic ubezpieczony obowiązkowo w KRUS będzie spełniał warunek aktywności zawodowej i będzie mógł ubiegać się o świadczenie.

10. Jaką umowę będzie musiał przedstawić rodzić, aby otrzymać babciowe? Na czas nieokreślony/określony? Czy wszystkie formy zatrudnienia są honorowane np. umowy zlecenie, działalność gospodarcza?

Z programu będą mogli również skorzystać rodzice, którzy wykonują pracę na umowie zlecenie czy też prowadzą własną działalność gospodarczą jednak podobnie jak przy zatrudnieniu na etacie warunkiem otrzymania świadczenia będzie zgłoszenie do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego od podstawy, której łączna (dla obojga rodziców) wysokość wynosić będzie nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nie będzie konieczności przedstawiania umów o pracę –ZUS samodzielnie zweryfikuje czy rodzic jest zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i jaka jest podstawa jego wynagrodzenia, od której są odprowadzane składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

11. Z jakim wyprzedzeniem trzeba będzie poinformować o chęci powrotu do pracy, tak aby otrzymać finansowanie od razu od momentu, gdy rodzic wraca do pracy ?

Wniosek o jedno ze świadczeń z programu Aktywny Rodzic będzie można złożyć od miesiąca, w którym dziecko kończy 12 miesiąc życia. Jeżeli rodzic/rodzice dziecka w tym momencie nie będą spełniać warunku określonego w ustawie wymiaru aktywności zawodowej i złożą wniosek o świadczenie „aktywnie w domu”, a następnie w trakcie pobierania tego świadczenia podejmą aktywność zawodową, to wystarczy, że złożą drugi wniosek o świadczenie „aktywni rodzice w pracy” i będą mogli otrzymać to świadczenie, natomiast świadczenie „aktywnie w domu” zostanie im od tego miesiąca uchylone.

12. Czy będzie sprawdzane ile faktycznie dni była świadczona opieka przez nianię? Np. niania zajmuje się dzieckiem tylko przez 2 tygodnie - czy wtedy przysługuje połowa (750 zł) czy nic?

Zgodnie z obecnym projektem element podpisania umowy z nianią, jej czasu i przebiegu nie będzie sprawdzany. To co będzie elementem procesu weryfikacji, to aktywność zawodowa rodziców.

13. Czy „babciowe” jest zabierane/wstrzymywane, gdy rodzic bierze L4 na opiekę nad chorym dzieckiem?

Nie, żadne ze świadczeń w ramach Aktywnego Rodzica nie będzie „zabierane” w przypadku choroby rodzica bądź dziecka. Projekt ustawy zakłada, że przerwa w wykonywaniu pracy przez rodzica w związku z chorobą nie będzie miała wpływu na dalsze pobieranie świadczenia.

14. Czy jest jakieś ograniczenie dot. dzietności i przysługujących funduszy, aby skorzystać z programu? Tj. czy będzie działać jak 800+ - na każde dziecko, czy 1500 zł niezależnie od liczby dzieci w wieku 1-3?

W tym zakresie nie wprowadzamy żadnych ograniczeń. Oznacza to, że świadczenia z Programu „Aktywny Rodzic” przysługują na każde dziecko. Zatem każdy rodzic, który wychowuje np. troje dzieci w wieku 12 -35 miesięcy, może otrzymać na każde z tych dzieci świadczenie „aktywni rodzice w pracy” czyli 1500 zł x 3 dzieci miesięcznie.

15. W jaki sposób trzeba będzie udowodnić/rozliczyć się z „babciowego”? Jak wykazać (i czy będzie taki obowiązek), że pieniądze zostały przekazane komuś na opiekę?

Poza spełnieniem warunku aktywności zawodowej w przypadku świadczenia „aktywni rodzice w pracy”, nie będzie konieczności udowadniania rozliczenia środków lub składania umowy zawieranej z nianią lub innym opiekunem dziecka.

16. Pan Premier Donald Tusk zapowiedział, że wprowadzony w 2022 r. rodzinny kapitał opiekuńczy zostanie rozszerzony i pieniądze będą wypłacane także na pierwsze dziecko – kiedy zacznie obowiązywać to rozwiązanie?

Rodzinny kapitał opiekuńczy zostanie zastąpiony nowym świadczeniem o nazwie „aktywnie w domu” stanowiącym część programu „Aktywny Rodzic”.Świadczenie „aktywnie w domu”, w przeciwieństwie do rodzinnego kapitału opiekuńczego, będzie przysługiwało już od pierwszego dziecka w rodzinie w wieku od 12 do ukończenia 35 miesiąca życia dziecka. Świadczenie to będzie przysługiwać od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia, czyli przez okres 24 miesięcy. „Aktywnie w domu” wypłacane będzie w wysokości 500 zł miesięcznie przez okres 24 miesięcy, co oznacza, że łączna wysokość wypłaconych świadczeń co do zasady, wyniesie 12 000 zł na dziecko, czyli tyle samo co dotychczasowy rodzinny kapitał opiekuńczy. Świadczenie „aktywnie w domu” będzie przysługiwało bez względu na osiągany dochód. Aktywność zawodowa rodziców albo opiekuna faktycznego nie będzie warunkiem uzyskania prawa do tego świadczenia. Rozwiązanie to zacznie obowiązywać od 1 października 2024 r. – czyli od wejścia w życie ustawy Aktywny Rodzic.

17. Czy z „babciowego” można skorzystać jeśli aktywnym zawodowo jest tylko jeden z rodziców?

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” będzie przysługiwać jeżeli oboje rodzice dziecka są aktywni zawodowo i z tytułu tej aktywności podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu od podstawy, której łączna, czyli obydwojga rodziców, wysokość wyniesie nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jednocześnie w ustawie określono minimalny próg aktywności zawodowej dla każdego z rodziców, zgodnie z którym, podstawa, od której opłacane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego z nich, nie może być niższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Natomiast w przypadku rodzica samodzielnie wychowującego dziecko, nie ma wymogu aby wykazywał on aktywność zawodową drugiego z rodziców, ale w takim przypadku - rodzica samodzielnie wychowującego dziecko - dotyczy wymóg aktywności zawodowej z podstawą składek emeryytalnych i rentowych nie niższą niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

18. Czy babciowe będzie wypłacane również w przypadku, gdy mama dziecka poniżej 3 roku życia, po urlopie macierzyńskim wróciła do pracy, ale po kilku miesiącach ponownie zaszła w ciążę i przebywa na L4 związanym z ciążą?

Tak, świadczenie „aktywni rodzice w pracy” (czyli tzw. „babciowe”) będzie w takiej sytuacji nadal wypłacane. Projekt ustawy zakłada, że przerwa w wykonywaniu pracy przez rodzica w związku z chorobą nie będzie miała wpływu na dalsze pobieranie świadczenia. Zatem rodzic zatrudniony z podstawą składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie mniejszą niż ta określona ustawą, ale pobierający zasiłek chorobowy w czasie zatrudnienia w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim nadal będzie uprawniony do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”.

19. Kto będzie wypłacał świadczenia z programu Aktywny Rodzic?

Realizację programu „Aktywny Rodzic” – wszystkie 3 świadczenia powierzymy Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. ZUS będzie przyjmował wnioski, weryfikował warunki ustawowe i wypłacał świadczenia. Podobnie jak w przypadku innych programów ograniczamy formalności do minimum. Rodzic będzie mógł złożyć wniosek o przyznanie świadczenia wyłącznie przez internet. Do dyspozycji rodziców będą sprawdzone już i funkcjonujące w innych programach wsparcia rodzin, 4 kanały wnioskowania przez internet: Platforma PUE ZUS, Aplikacja mobilna mZUS, bankowość elektroniczna, Portal Emp@tia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

20. Jakie warunki trzeba spełnić aby otrzymać świadczenie „aktywnie w żłobku”?

Świadczenie "aktywnie w żłobku" jest rozwiązaniem, które zastąpi dotychczas funkcjonujące i zdecydowanie mniej korzystne dofinansowanie obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna w wysokości 400 zł miesięcznie, uregulowane w ustawie z dnia o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, i jest w wielu aspektach świadczeniem o tożsamych zasadach przysługiwania. "Aktywnie w żłobku" będzie przysługiwało na dziecko, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego albo jest objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna. „Aktywnie w żłobku” będzie wypłacane, co do zasady, w wysokości 1500 zł miesięcznie na dziecko, ale nie więcej niż kwota ponoszonej opłaty za pobyt dziecka w instytucji opieki. W przypadku, gdy dziecko legitymuje się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności świadczenie będzie przysługiwało maksymalnie w wysokości 1900 zł miesięcznie, nie więcej jednak niż kwota opłaty za pobyt dziecka w instytucji opieki.

Podobnie jak dofinansowanie obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna świadczenie "aktywnie w żłobku" nie będzie trafiało bezpośrednio do rodziców. Wniosek p przyznanie tego świadczenia będzie składał rodzic, natomiast świadczenie to będzie przekazywane co miesiąc bezpośrednio podmiotowi prowadzącemu instytucję opieki (na wskazany przez nią rachunek bankowy) z przeznaczeniem na obniżenie opłat za pobyt dzieci, ponoszonych przez rodziców.

21. Czy rodzice, którzy w momencie wejścia programu będą mieć np. dwuletniego malucha, będą mogli skorzystać z tego programu?

Program Aktywny Rodzic będzie dotyczył wszystkich dzieci, które w momencie wejścia w życie programu będą mieć od 12 do 35 miesięcy i rodzice tych dzieci otrzymają wsparcie. Wszystkie świadczenia będą wypłacane na tej samej zasadzie.

22. Czy można korzystać z kilku form wsparcia dla rodziców jednocześnie? Czy dołączenie do programu “babciowe” pozbawia innych dodatków? Jeśli tak to jakich?

Program Aktywny Rodzic wprowadza 3 rodzaje świadczeń, są to „aktywni rodzice w pracy”, „aktywnie w żłobku” oraz „aktywnie w domu”. W danym miesiącu na dane dziecko rodzic będzie mógł otrzymać tylko jedno z wybranych przez siebie świadczeń. Przewidujemy jednak możliwość zamiany wybranego wcześniej przez rodzica świadczenia na inne świadczenie z programu. I tak np. rodzic, który wybrał świadczenie „aktywnie w domu” (500 zł miesięcznie) w przypadku kiedy podejmie aktywność zawodową będzie mógł zamienić to świadczenie na „aktywni rodzice w pracy” (1500 zł miesięcznie).

Jednocześnie każde z trzech świadczeń z programu Aktywny Rodzic będzie można łączyć z innymi świadczeniami wypłacanymi na dzieci np. ze świadczeniem wychowawczym z programu „Rodzina 800+” czy świadczeniami rodzinnymi.

23. Jaka jest różnica między świadczeniem „aktywni rodzice w pracy” czyli tzw. „babciowym” a świadczeniem “aktywnie w domu”?

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” kierowane jest do aktywnych zawodowo rodziców dziecka, ma więc charakter aktywizacyjny i dlatego jednym z warunków otrzymania tego świadczenia będzie aktywność zawodowa rodzica lub rodziców. Jego wysokość to 1500 zł miesięcznie na dziecko w wieku od 12 do ukończenia 35 miesiąca życia dziecka lub 1900 zł jeżeli dziecko legitymuje się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności. Natomiast świadczenie „aktywnie w domu” przysługiwać będzie na analogicznych zasadach, co obecnie funkcjonujący rodzinny kapitał opiekuńczy, z tą różnicą że świadczenie „aktywnie w domu” będzie można uzyskać na każde, w tym na pierwsze i jedyne dziecko w wieku od 12 do 35 miesiąca życia, a wysokość tego świadczenia to 500 zł miesięcznie. Jest to wsparcie kierowane do tych rodziców dzieci w wieku od 12 do 35 miesiąca życia, którzy nie będą uprawnieni lub z własnej woli nie zdecydują się na skorzystanie z świadczenia „aktywni rodzice w pracy” lub „aktywnie w żłobku”, gdyż w szczególności pozostaną nieaktywni zawodowo lub ich dziecko nie uczęszcza do instytucji opieki.

24. Czy babciowe obejmuje również rodziców prowadzących własną działalność gospodarczą?

Tak, z programu będą mogli również skorzystać rodzice, którzy prowadzą działalność gospodarczą o ile spełniać będą określone warunki. Nie może to być działalność w okresie zawieszenia oraz niezbędny jest minimalny poziom oskładkowania takiej działalności.Podobnie jak przy zatrudnieniu na etacie, warunkiem otrzymania świadczenia będzie zgłoszenie do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego od podstawy, której łączna wysokość obydwojga rodziców wynosi nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę i jednocześnie nie mniej dla każdego z rodziców niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Ale uwaga: jeśli rodzic prowadzący działalność gospodarczą korzysta z ulg i preferencji w opłacaniu składek do ZUS (z ulgi na start, z obniżonych składek w okresie 24 miesięcy prowadzonej działalności lub z ulgi mały ZUS Plus), przy których podstawa, od której opłacane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę, to w takim przypadku wymagany minimalny próg aktywności zawodowej, wynosi właśnie 30% minimalnego wynagrodzeni za pracę.

Nie dotyczy to jednak, jak zostało wyżej wskazane w odpowiedzi na pytanie 4, osób deklarujących samodzielne wychowywanie dziecka, dla których próg aktywności zawodowej/wysokość podstawy składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (także w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej) ustalono na poziomie nie niższym niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

25. Czy babciowe („aktywni rodzice w pracy”) będzie wypłacane w sytuacji, gdy kobieta urodzi drugie dziecko i przejdzie na urlop macierzyński, przed którym wróciła do pracy (oczywiście w przypadku, gdy to pierwsze dziecko nie ukończyło jeszcze 3 roku życia i w opiece nad nim pomaga babcia, opiekunka)?

Tak, świadczenie „aktywni rodzice w pracy” będzie również przysługiwało na pierwsze dziecko w wieku od 12 do ukończenia 35 miesiąca życia dziecka w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego otrzymywanego w związku z urodzeniem drugiego dziecka pod warunkiem, że jest nadal zatrudniona.

26. Czy kobieta wracająca do pracy musi pracować na cały etat czy wystarczy zatrudnienie w niepełnym wymiarze godzin?

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” będzie przysługiwać jeżeli rodzice dziecka są aktywni zawodowo i z tytułu tej aktywności podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od podstawy, której łączna, czyli obydwojga rodziców, wysokość wyniesie nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jednocześnie w ustawie określono minimalny próg aktywności zawodowej dla każdego z rodziców, zgodnie z którym, podstawa, od której opłacane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego z nich, nie może być niższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Oznacza to, że przyznanie świadczenia nie będzie uzależnione od tego czy jest to praca na cały czy tylko na część etatu, a od tego czy podstawa ww. składek na takim etacie będzie nie niższa niż ww. minimalny wymiar.

W przypadku rodzica samotnie wychowującego dziecko, nie ma wymogu aby wykazywał on aktywność zawodową drugiego z rodziców, ale w takim przypadku rodzica samotnie wychowującego dziecko dotyczy wymóg aktywności zawodowej z podstawą składek emertytalnych i rentowych nie niższą niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

27. Jeżeli poślę córkę do żłobka, mój mąż chodzi do pracy, a ja nie pracuję, to jakie otrzymam wsparcie w ramach „Aktywnego rodzica”?

W przypadku gdy dziecko uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego lub jest pod opieką dziennego opiekuna, w ramach „Aktywnego rodzica” rodzice w szczególności będą mogli ubiegać się o świadczenie „aktywnie w żłobku”. Zgodnie z ustawą, będzie ono przysługiwać w maksymalnej wysokości 1500 zł miesięcznie lub 1900 miesięcznie w przypadku dziecka z niepełnosprawnością, lecz nie więcej niż kwota ponoszonej przez rodziców opłaty za żłobek/klub dziecięcy/dziennego opiekuna. To, czy rodzice są aktywni zawodowo, nie będzie warunkiem uzyskania tego świadczenia. W przypadku „aktywnie w żłobku”, podobnie jak w przypadku obecnie funkcjonującego dofinasowania żłobkowego w wysokości 400 zł miesięcznie, świadczenie to nie będzie trafiało bezpośrednio do rodziców. Rodzic będzie składał wniosek do ZUS o przyznanie tego świadczenia, natomiast świadczenie to będzie przekazywane co miesiąc bezpośrednio podmiotowi prowadzącemu żłobek/klub dziecięcy/zatrudniającemu dziennego opiekuna z przeznaczeniem na obniżenie opłaty ponoszonej przez rodziców.

28. Jestem wspólniczką spółki komandytowej, mąż pracuje na etacie. Czy będę uznawana za aktywną zawodowo? Czy będziemy mogli uzyskać świadczenie babciowe?

Ustawa zawiera definicję pojęcia „aktywność zawodowa”, która obejmuje m.in. osoby prowadzące - w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące. Jednocześnie, zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się, m. in. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. W związku z tym, osoba będąca wspólnikiem spółki komandytowej, przy ustalaniu prawa do świadczenia „aktywni rodzice w pracy” będzie traktowana jako osoba aktywna zawodowo.

Jeśli oboje rodzice będący aktywni zawodowo,. i z tytułu tej aktywności podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu od podstawy, której łączna, czyli obydwojga rodziców, wysokość wyniesie nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę, a indywidualnie, dla każdego z nich - nie mniej niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę, to będą mogli uzyskać prawo do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”, tzw. babciowego.

29. Mam 11-miesięczną córkę, która w zeszłym miesiącu otrzymała orzeczenie o niepełnosprawności. Na jakie preferencje w ramach „Aktywnego Rodzica” będę mogła liczyć, gdy będę ubiegać się o wsparcie z tego programu na nią?

Według ustawy, rodzice dziecka z niepełnosprawnością, które posiada orzeczenie o niepełnosprawności ze łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, będą mogli uzyskać na to dziecko, po spełnieniu warunków ustawowych danego świadczenia, świadczenie „aktywni rodzice w pracy” w podwyższonej wysokości 1900 zł miesięcznie albo świadczenie „aktywnie w żłobku” w maksymalnej wysokości 1900 zł miesięcznie, nie więcej niż kwota opłaty za żłobek/klub dziecięcy/opiekuna dziennego.

30. Obecnie pobieram rodzinny kapitał opiekuńczy na moje 14-miesięczne dziecko. Czy od października 2024 r. będę mogła kontynuować pobieranie kapitału i jednocześnie uzyskać wsparcie w ramach programu „Aktywny rodzic”?

Rodzic, któremu przed rozpoczęciem funkcjonowania programy Aktywny Rodzic został przyznany rodzinny kapitał opiekuńczy, zgodnie z projektem ustawy, będzie mógł kontynuować pobieranie tego świadczenia w oparciu o zasadę ochrony praw nabytych. Jednak pobieranie dotychczasowego rodzinnego kapitału opiekuńczego albo dofinansowania żłobkowego w wysokości 400 zł miesięcznie, będzie wykluczało możliwość skorzystania ze świadczeń przyznawanych w ramach „Aktywny rodzic”. W związku z tym, rodzic będzie mógł zdecydować, czy chce kontynuować pobieranie przyznanego mu już rodzinnego kapitału opiekuńczego bądź dofinansowania żłobkowego czy jednak woli zrezygnować z kapitału/dofinasowania i zawnioskować o jedno z świadczeń wprowadzanych w ramach programu „Aktywny rodzic”, tj. świadczenia „aktywni rodzice w pracy”, świadczenia „aktywnie w żłobku” albo świadczenia „ aktywnie w domu”.

31. Obecnie pobieram rodzinny kapitał opiekuńczy na syna. Mój partner od 6 lat prowadzi działalność gospodarczą, a ja obecnie zajmuję się synem i nie pracuję. Od jesieni chcę zatrudnić się na etat i zacząć pobierać „babciowe”. Co z „babciowym” jeśli po okresie próbnym nie zostanie przedłużona mi umowa o pracę?

Po rozpoczęciu funkcjonowania programu „Aktywny rodzic”, rodzic pobierający dotychczasowy rodzinny kapitał opiekuńczy będzie mógł w każdej chwili zrezygnować z tego świadczenia i przejść na świadczenie „aktywni rodzice w pracy” („babciowe”), o ile spełni warunki ustawowe uzyskania „babciowego”, w tym warunek aktywności zawodowej rodziców na określonym, wskazanym w ustawie poziomie, tj. rodzice będą zgłoszeni do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego od podstawy, której łączna (dla obojga rodziców) wysokość wynosić będzie nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz indywidulanie, w przypadku każdego z nich, podstawa ta nie będzie niższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Jeśli po przyznaniu „babciowego”, jeden z rodziców przestanie spełniać ww. warunek aktywności zawodowej (np. nie zostanie przedłużona mu umowa o pracę zawarta na okres próbny), „babciowe” będzie wypłacane do końca miesiąca następującego po miesiącu, w którym jeden z rodziców przestał spełniać warunek aktywności zawodowej. Po tym okresie nieaktywny zawodowo rodzic będzie mógł ubiegać się o świadczenie „aktywnie w domu”.

Ale uwaga: obowiązywać będzie maksymalny pułap łącznej kwoty pobranego na dane dziecko rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz świadczenia „aktywnie w domu" wynoszący 12000 zł. Oznacza to, że w sytuacji, gdy na dane dziecko został już wypłacony rodzinny kapitał opiekuńczy w łącznej maksymalnej wysokości 12000 zł, to na to dziecko nie będzie już przysługiwało „aktywnie w domu” zastępujące dotychczasowy rodzinny kapitał opiekuńczy. W sytuacji, gdy na dane dziecko został pobrany rodzinny kapitał opiekuńczy w części, bez przekroczenia powyższego pułapu 12000 zł, na dziecko to będzie mogło zostać wypłacone świadczenie „aktywnie w domu” do osiągnięcia łącznego limitu 12000 zł.

32. Moja córka od niedawna chodzi do żłobka i z tego tytułu mam przyznane dofinasowanie żłobkowe w wysokości 400 zł . Po wejściu w życie „Aktywnego rodzica” będę chciała ubiegać się o świadczenie „aktywnie w żłobku”. Czy będę miała dłuższy czas na złożenie wniosku czy będę musiała to zrobić zaraz po wejściu w życie ustawy, tj. jeszcze w październiku?

Ustawa przewiduje wydłużony, 3-miesięczny okres od dnia wejścia w życie ustawy - czyli od 1 października 2024, w którym będzie można wystąpić do ZUS z wnioskiem o przyznanie świadczenia „aktywnie w żłobku”. Dotyczy to także osób, które w dniu wejścia w życie ustawy będą otrzymywały dotychczasowe, mniej korzystne dofinansowanie żłobkowe wynoszące do 400 zł miesięcznie. W takim przypadku, w poczet przyznanego świadczenia „aktywnie w żłobku” zostanie zaliczone dotychczasowe dofinansowanie żłobkowe wypłacone za te same miesiące.

33. Oboje z mężem jesteśmy aktywni zawodowo, a nasz syn chodzi do żłobka. Czy w ramach „Aktywny Rodzic” będziemy mogli skorzystać ze świadczenia „aktywni rodzice w pracy” (tzw. babciowego)?

Zgodnie z ustawą, świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje na dziecko, które nie uczęszcza do instytucji opieki nad dziećmi do lat 3. albo przedszkola. W przypadku dziecka, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego lub pozostaje pod opieką dziennego opiekuna, dedykowanym świadczeniem jest świadczenie „aktywnie żłobku".

34. Planujemy, że w przyszłym roku, gdy nasza córka będzie miała 2,5 roku, wypiszemy ją ze żłobka i przeniesiemy do przedszkola. Czy świadczenia „Aktywny rodzic” będą przysługiwały na dziecko uczęszczające do przedszkola?

W ramach programu "Aktywny rodzic" rodzice dzieci uczęszczających do przedszkola będą mogli uzyskać świadczenie "aktywnie w domu", o ile spełniać będą warunki ustawowe przysługiwania tego świadczenia, tj. przedewszystkim nieukończenie przez dziecko 35 miesiąca życia.

Natomiast do rodziców dzieci uczęszczających do przedszkola nie są kierowane dwa pozostałe komponenty ww. programu, tj. "aktywni rodzice w pracy" i "aktywnie w żłobku". Świadczenie "aktywni rodzice w pracy" przysługuje na dzieci nieobjęte opieką w żłobku, klubie dziecięcym, przedszkolu albo przez dziennego opiekuna. Natomiast świadczenie "aktywnie w żłobku" kierowane jest do rodziców, których dzieci uczęszczają do żłobka, klubu dziecięcego lub pozostają pod opieką dziennego opiekuna.

35. Pobieram świadczenie pielęgnacyjne na „nowych” zasadach na starszego syna i jednocześnie pracuję. Mój mąż od wielu lat prowadzi własną działalność gospodarczą. Z których elementów programu "Aktywny rodzic" będziemy mogli w tej sytuacji skorzystać?36. Czy jakiekolwiek inne świadczenia lub usługi np. z pomocy społecznej, które otrzymuje rodzina – np. zasiłek stały lub okresowy czy celowy będą miały wpływ na możliwość uzyskania świadczeń z programu „Aktywny rodzic”?

Świadczenia z pomocy społecznej nie będą miały wpływu na możliwości pobierania świadczeń z programu „Aktywny rodzic”, o ile będą spełnione warunki ustawowe dotyczące danego świadczenia, w tym warunek dotycząca minimalnego progu aktywności zawodowej rodziców w przypadku ubiegania się o świadczenie „aktywni rodzice w pracy” (czyli tzw. babciowego).