"Kościół musi ciągle pamiętać o przestrodze i surowej karze, przed którą przestrzega Jezus: +Kto by się stał powodem grzechu dla jednego z tych małych, którzy wierzą we Mnie, temu byłoby lepiej kamień młyński zawiesić u szyi i utopić go w głębi morza+ (Mt 18, 6). Dlatego po raz kolejny mocnym głosem muszą wybrzmieć słowa przeprosin za rany zadane dzieciom i młodzieży, którzy zostali wykorzystani seksualnie przez niektórych duchownych diecezji płockiej" – podkreślono w raporcie.
Jak wyjaśniono, celem publikacji tego dokumentu jest "oczyszczenie i uzdrowienie wspólnoty Kościoła", a także "rzetelne poinformowanie członków Kościoła lokalnego o rozmiarach tej tragedii" oraz "zbudowanie spójnego systemu prewencji i właściwego reagowania na sytuacje wykorzystania małoletnich". Choć dramat wykorzystania seksualnego dokonuje się we wszystkich grupach społecznych, zawodowych, wiekowych, to jego oblicze jest szczególnie odrażające, gdy czynią to osoby duchowne i konsekrowane" – stwierdzono m.in. w raporcie, który dostępny jest na stronie internetowej diecezji płockiej.
Raport o nadużyciach seksualnych duchownych
Według tego dokumentu, "w latach 2007-2021 strona kościelna otrzymała 20 zawiadomień o możliwości wykorzystania seksualnego osób małoletnich przez niektórych duchownych inkardynowanych do diecezji płockiej" - w 10 przypadkach zapadł wyrok w sądzie kościelnym, 5 uznano za niepotwierdzone, 5 jest nadal badanych. Jak podano, "skazani duchowni stanowią około 1,1 proc. duchowieństwa diecezji płockiej, posługującego w okresie, którego dotyczyły zgłoszenia". W toku kościelnego dochodzenia wstępnego nie potwierdzono 4 oskarżeń, jedno dotyczyło zmarłego duchownego, jednak mimo to podjęto czynności wyjaśniające.
"Na przestrzeni 14 lat, zgodnie z prawem obowiązującym w chwili powzięcia informacji, strona kościelna przekazała prokuraturze 15 zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa, z czego 10 spraw zostało umorzonych lub odmówiono wszczęcia postępowania, w 4 przypadkach prokuratura wniosła akt oskarżenia, a jedno jest w trakcie badania" – przekazano w raporcie. Wskazano przy tym, że w 3 sprawach zapadły już wyroki skazujące; w jednym przypadku wyrok do tej pory nie zapadł.
W raporcie zaznaczono, że "w 4 przypadkach, mimo umorzenia sprawy przez prokuraturę, strona kościelna przeprowadziła procesy karno-administracyjne, w których zapadły wyroki skazujące" - w dwóch przypadkach sprawców wydalono ze stanu duchownego; w pozostałych dwóch nałożono środki karne w postaci zakazu kontaktu z małoletnimi. Według dokumentu, "spośród 10 zakończonych spraw, jedna dotyczyła posiadania i rozpowszechniania treści pornograficznych z udziałem dzieci, zaś pozostałe innych form wykorzystania seksualnego małoletnich" - 4 przypadki dotyczyły obcowania płciowego, pozostałe innych czynności seksualnych.
"Ofiarami najczęściej były dzieci, które znalazły się w trudnej sytuacji materialnej, rodzinnej albo były w stosunku zależności lub zaufania wobec sprawców. Kontakt z poszkodowanymi sprawcy nawiązywali pod pretekstem działań duszpasterskich, a najczęstszym miejscem popełnienia czynu karalnego było mieszkanie duchownego" - informuje raport. Podaje przy tym, że "najczęściej zawiadomienie o przestępstwie zgłaszały ofiary, ale po osiągnięciu pełnoletniości". "Rodzice lub opiekunowie powiadomili stronę kościelną o możliwości popełnienia przestępstwa jedynie w 2 przypadkach" – wskazuje dokument.
Raport wspomina, że w diecezji płockiej próba systemowego rozwiązywania problemów związanych z nadużyciami seksualnymi wobec małoletnich rozpoczęła się od powołania przez biskupa płockiego Piotra Liberę w październiku 2007 r. "Zespołu ds. nadużyć moralnych osób duchownych w diecezji płockiej". W skład zespołu weszło trzech duchownych: prawnik, psycholog oraz teolog. Komisja przygotowała materiały, które w kwietniu 2008 r. zostały przekazane do Kongregacji Nauki Wiary. W czerwcu 2013 r. przekształcono i zmieniono skład zespołu, który otrzymał nową nazwę - "Ku uzdrowieniu i odnowie".
"Należą do niego specjaliści z różnych dziedzin: prawnicy, seksuolodzy i psycholodzy, są to zarówno osoby świeckie, jak i duchowne. Zespół spotyka się kilka razy w roku i wspomaga biskupa płockiego w podejmowaniu decyzji dotyczących wspierania osób pokrzywdzonych i budowania strategii prewencyjnej. Gremium to analizuje również bieżące zgłoszenia oraz czuwa nad właściwym nadzorowaniem sprawców" - wyjaśniono w dokumencie.
Jak przypomniano, zgodnie ze wskazaniami Konferencji Episkopatu Polski, w październiku 2016 r. został powołany delegat biskupa płockiego ds. ochrony dzieci i młodzieży - jego zadaniem jest przyjmowanie zgłoszeń od osób składających zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstw seksualnych na osobach małoletnich i bezradnych; wykonuje on też zadania zlecone przez biskupa w ramach tzw. wstępnego dochodzenia kościelnego oraz jest oddelegowany do kontaktu z państwowymi organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości.
W raporcie podkreślono, że "diecezja płocka udzieliła i nadal udziela różnorakiego wsparcia ofiarom i ich rodzinom". "Obejmowało ono pomoc: psychologiczną, medyczną, prawną, materialną oraz duchową. Pomoc materialna diecezji dotyczyła pokrycia kosztów związanych z długotrwałą terapią specjalistyczną, pomocą prawną ofierze i wsparcia w wydatkach związanych z edukacją osoby pokrzywdzonej. Wszystkim ofiarom oraz członkom ich rodzin zaproponowano również wsparcie terapeutyczne. Skorzystało z niego 5 osób - trzy ofiary oraz dwoje rodziców. Niektórzy pokrzywdzeni nie byli zainteresowani tą formą pomocy, gdyż skorzystali z niej jeszcze przed zawiadomieniem strony kościelnej" - podano w dokumencie.
Poinformowano też, że w diecezji płockiej w 2014 r. rozpoczęły się "obowiązkowe szkolenia prewencyjne" w celu uświadomienia osób duchownych, katechetów świeckich, nauczycieli szkół katolickich o skali, symptomatologii i przyczynach nadużyć seksualnych popełnianych na osobach małoletnich - do 2021 r. w szkoleniach tych udział wzięło prawie 1400 osób.
"Publikacja niniejszego raportu jest w pewnym sensie zadośćuczynieniem, jakie należy się osobom skrzywdzonym i ich bliskim. Ujawnienie informacji o ich dramacie jest niezbędnym krokiem w odzyskaniu godności przez pokrzywdzonych i ważnym elementem w przywracaniu wiarygodności Kościoła" – podkreślono w dokumencie.
Biskup płocki Piotr Libera w komentarzu przekazanym na prośbę PAP, stwierdził, iż jest wdzięczny świeckim specjalistom za przygotowanie raportu. To osoby, które od kilku lat wspierają mnie w badaniu i rozwiązywaniu problemu nadużyć wobec małoletnich w diecezji płockiej, mając na względzie przede wszystkim dobro ofiar – zaznaczył ordynariusz diecezji płockiej.