Komu przysługują emerytury górnicze?
O przyznaniu emerytury górniczej decyduje okres, w jakim dana osoba wykonywała pracę górniczą (czyli, mówiąc w uproszczeniu, pracowała pod ziemią) lub pracę, którą przepisy uznają za "równorzędną z pracą górniczą".
Przepisy mówią też o tym, że warunki świadczeń są zróżnicowane ze względu na datę urodzenia. Inne muszą spełniać osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r., a nieco inne urodzone po 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. W praktyce osoby przechodzące na emeryturę górniczą należące do tej pierwszej grupy (urodzeniu przed 1949 r.) są dziś w zdecydowanej mniejszości (mają 75 lat i więcej). Dlatego skoncentrujemy się na warunkach dotyczących urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r.
Warunku uzyskania emerytury górniczej
- Pierwszą grupę uprawnionych do emerytur górniczych stanowią osoby, które spełnią łącznie trzy warunki: ukończone 55 lat; okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej; nie przystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie do ZUS-u wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa.
- W niektórych przypadkach do przejścia na emeryturę wystarczy mieć ukończone 50 lat. Okres pracy górniczej wraz z okresami pracy równorzędnej to również co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Wtedy jednak minimum pracy górniczej to 15 lat. Tej grupy również dotyczy warunek związany z OFE.
- Trzecią grupą są osoby uprawnione do górniczej emerytury bez względu na wiek. To osoby, których staż pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi co najmniej 25 lat. Ich także dotyczy warunek związany z OFE.
Ile wynosi emerytura górnicza?
Wysokość emerytur górniczych budzi zainteresowanie, a niekiedy też zazdrość. W internecie pojawiają się różne kwoty – od 3-4 tys. do nawet kilkunastu tysięcy złotych. W mediach można znaleźć też informację, że przeciętna emerytura górnicza wynosi obecnie 4579 zł. Wiele wskazuje jednak na to, że w rzeczywistości kwota ta jest wyższa. W raporcie ZUS-u pt. "Informacja o świadczeniach pieniężnych z funduszu ubezpieczeń społecznych oraz o niektórych świadczeniach z zabezpieczenia społecznego" znajdziemy informację, że przeciętna wypłata emerytury górniczej w IV kw. 2022 r. wynosiła 5530,72 zł (przed potrąceniami). Po potrąceniach daje to kwotę blisko 4,7 tys. zł (wyliczenia własne).
Wysokość emerytur na Śląsku
O tym, że wieści o wysokości górniczych emerytur nie są jakoś mocno przesadzone, świadczyć też mogą statystyki ZUS-u opisujące wysokość przeciętnych emerytur (przed potrąceniami) z podziałem na województwa. Najwyższe kwoty notuje się właśnie na Śląsku. W IV kw. 2022 r. przeciętna emerytura wypłacana przez ZUS w tym województwie wynosiła prawie 3,5 tys. (3458,76 zł) i była najwyższa w kraju. Drugą pod względem wysokości stawkę zanotowano w woj., mazowieckim (3113,56 zł). Dla porównania, podkarpackie, mieszczące się na dole tabeli, to kwota 2655,89 zł. W skali kraju przeciętna emerytura wypłacana przez ZUS wynosiła niespełna 3 tys. zł (2954,42).
Dane ZUS-u dają niezły obraz sytuacji. Warto jednak pamiętać, że co do zasady na wysokość średnich emerytur duży wpływ mają najwyższe świadczenia. Bardzo duża część emerytów otrzymuje niższe świadczenia. Z drugiej strony - przywołany przez nas raport dotyczy końcówki poprzedniego roku. Należy więc wziąć pod uwagę, że w tym roku wszystkie emerytury wzrosły. Dotyczy to również emerytur górniczych.