Sektor dla nudystów, tor saneczkowy i orkiestra na plaży… Tak działały uzdrowiska w II RP [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]

1 "Zdecydowana większość z nich leżała w górach i na Podkarpaciu, nad morzem lub w środkowym biegu Wisły", opisuje Robert Gawkowski w książce "Wypoczynek w II RP. Kurorty. Rekreacja. Zabawa".

2 Do najpopularniejszych należał Ciechocinek, zwany też polskim Monte Carlo, Nałęczów – gdzie bywał m.in. Stefan Żeromski, Bolesław Prus i np. Henryk Sienkiewicz czy Falenica i Otwock dla "przepracowanych umysłowo i nerwowo wyczerpanych", jak zachwalały je ówczesne foldery.

3 Modne były też: Zakopane, Ustroń, Wisła, Zwardoń, Jastrzębie-Zdrój – powstało tam nawet sanatorium dla kombatantów powstań śląskich – a także Truskawiec.

4 O tym ostatnim było szczególnie głośno, bo można było się tam napić wody Naftusia (na zapalenie stawów i reumatyzm) i np. zażyć kąpieli w błocie.

5 Chętnie jeżdżono też do Jaremczy i Worochty.

6 Oprócz tego na znaczeniu zyskiwały podwarszawski Konstancin, Kazimierz nad Wisłą, Żegiestów, Muszyna i przede wszystkim Krynica, gdzie – oprócz walorów zdrowotnych – kładziono nacisk także na program artystyczny.

7 Organizowano pokazy gimnastyczne, występy orkiestr i turnieje tenisa, a nawet wyścigi samochodowe. Zimą działały także tor saneczkowy – najdłuższy w kraju, skocznia i lodowisko z prawdziwego zdarzenia.

8 Zmieniało się też znaczenie terminu "uzdrowisko". O ile początkowo był to "miejsce, gdzie odzyskiwało się zdrowie, popijając miejscowe wody mineralne", o tyle później: "teren o wyjątkowych walorach klimatycznych".

9 W praktyce oznaczało to, że uzdrowiskami stały się także kąpieliska i letniska, w tym np. Zaleszczyki z największą liczbą nasłonecznionych dni w roku. "Spotęgowany wpływ słońca istnieje, dzięki nachyleniu terenu do południa, miejscowej refleksji promieni, niezwykłej ciszy powietrza, jego czystości i przejrzystości", zachwalały prospekty. "Tym samym Zaleszczyki upodabniały się do północno-afrykańskich stacyj klimatycznych (pisownia oryginalna)".

10 Ciekawostką był fakt, że w Zaleszczykach organizowano np. festyn "Święto Wina Polskiego" i fakt, że działały tam dwie plaże: rzeczna – gdzie przygrywała orkiestra wojskowa i słoneczna – wykuta w skale, gdzie dodatkowo pod koniec lat 30. wytyczono pierwszy sektor dla nudystów (Potrzebę opalania nago argumentowano nie jakąś buntowniczą ideologią, lecz względami leczniczymi, zachęcając do tego zwłaszcza chorych na nerki").

11 O ile Zaleszczyki leżały na polskim biegunie ciepłe, o tyle najbardziej surowy klimat panował w uzdrowisku Druskienniki, w którym bywał m.in. Józef Piłsudski. Stosowano tam kuracje borowinowe, a kuracjuszom doradzano też… wyprawy na grzyby.

12 Busko, Iwonicz, Jurata, Jastarnia, Hel czy Jastrzębia Góra – one także ściągały co roku tłummy kuracjuszy.

13 Te ostanie – jak pisze Robert Gawkowski – "dawały poczucie obcowania z high life i europejskim światem". "Dlatego właśnie ostatniego dnia pobytu nad Bałtykiem, wielu letników z nabożną czcią, wchodziło do morza, by napełnić buteleczki i flakoniki morską wodą. Po powrocie z wakacji stanowiło to pamiątkę i swoisty dowód nadmorskiego wypoczynku. Każdy mógł zawartość flakonika skosztować i przekonać się, że faktycznie woda morska jest słona".