Do nietypowych zachowań sensorycznych jakie mogą pojawić się u małych dzieci zalicza się brak zaangażowania, przytłoczenie bodźcami zmysłowymi, takimi jak jasne światło czy głośne dźwięki oraz poszukiwanie intensywniejszej stymulacji. Poza tym u dzieci w wieku 33 miesięcy zaobserwowano wolniejszą reakcję na bodźce. Te konsekwencje mogą być powiązane z takimi schorzeniami jak zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) i autyzm, w których występuje nietypowe przetwarzanie sensoryczne.
Oglądanie telewizji przez dzieci. Jak wyglądało badanie?
W badaniu wzięły udział dzieci, które przed drugimi urodzinami miały większy kontakt z telewizją. Do oceny umiejętności przetwarzania sensorycznego wykorzystano Profil Sensoryczny Dziecka, który określa reakcję na bodźce zmysłowe, takie jak słuch, wzrok, dotyk i smak. W podskalach ocenia się wzorce zachowań sensorycznych dzieci, w tym niską rejestrację, poszukiwanie wrażeń (np. nadmierne dotykanie lub wąchanie przedmiotów), wrażliwość sensoryczną (np. podrażnienie od światła i hałasu) oraz unikanie wrażeń.
Zespół badawczy przeanalizował dane z Krajowego Badania Dzieci za lata 2011-2014. Wzięło w nim udział 1471 dzieci (50 proc. chłopców i 50 proc. dziewczynek) z całych Stanów Zjednoczonych. Pomiary narażenia na kontakt z ekranem w wieku 12, 18 i 24 miesięcy przeprowadzono na podstawie opisów opiekunów. Wyniki okazały się bardzo niepokojące.
- Po 12. miesiącu życia każda ekspozycja na ekran została powiązana ze 100 proc. większym prawdopodobieństwem wystąpienia po 33. miesiącu życia niskiej rejestracji, która objawia się wycofaniem, ospałością i niezauważaniem, co dzieje się wokół.
- Po 18. miesiącu życia każda dodatkowa godzina przed ekranem zwiększała o 23 proc. ryzyko wystąpienia zachowań sensorycznych, związanych z unikaniem wrażeń i niską rejestracją.
- Po 24. miesiącu życia każdą dodatkową godzinę powiązano z 20 proc. większym prawdopodobieństwem wystąpienia po 33. miesiącu życia poszukiwania wrażeń, wrażliwości sensorycznej i zachowań unikających.
W badaniu uwzględniono takie czynniki jak wiek, przedwczesny poród, wykształcenie opiekuna oraz rasę/pochodzenie etniczne, a także zaangażowanie dziecka w takie czynności, jak zabawa lub spacery z opiekunem.
Wpływ czasu spędzanego przed ekranem na problemy rozwojowe
Lista skutków zdrowotnych i rozwojowych związanych ze spędzaniem wielu godzin przed ekranem staje się coraz dłuższa. Znajdują się na niej m.in. opóźnienia językowe, zaburzenia ze spektrum autyzmu, problemy behawioralne, zaburzenia snu, problemy z koncentracją i wolniejsze rozwiązywanie problemów. W dzieci cierpiących na ADHD lub zaburzenia ze spektrum autyzmu, nietypowe przetwarzanie sensoryczne często skutkuje drażliwością, nadpobudliwością, problemami społecznymi, lękami oraz niższą jakością życia.
W przypadku niemowląt i małych dzieci, które spędzają dużo czasu przed ekranem, mogą pojawić się opóźnienia językowe, zaburzenia ze spektrum autyzmu, problemy behawioralne, zaburzenia snu i koncentracji. Naukowcy alarmują o konieczności skrócenia czasu oglądania telewizji oraz wdrożenia praktyk poprawiających przetwarzanie sensoryczne. Amerykańska Akademia Pediatrii zaleca, aby dzieci poniżej 24. miesiąca życia w ogóle nie miały kontaktu z ekranami, zaś dzieci od 2 do 5 lat w mocno ograniczony sposób korzystały z mediów cyfrowych.
Wszystko w rękach rodziców
David Bennett, profesor psychiatrii w Drexel’s College of Medicine i starszy autor badania, twierdzi, że kluczem do zminimalizowania czasu, jaki dzieci spędzają przed ekranami, jest edukacja rodziców. Niestety pomimo licznych dowodów naukowych na szkodliwy wpływ telewizji, jest to główna rozrywka dla wielu maluchów. W Stanach Zjednoczonych dzieci do 2 lat oglądały ekrany średnio przez 3 godziny i 3 minuty dziennie (dane z 2014 roku). W porównaniu do wyników z 1997 roku, jest to wzrost o blisko 2 godziny.
Wczesna ekspozycja na ekran u niemowląt i małych dzieci może prowadzić do zaburzeń sensorycznych. To z kolei może doprowadzić do powtarzających się zachowań, takich, jakie obserwuje się w przypadku zaburzeń ze spektrum autyzmu. Rodzice powinni zatem jak najszybciej ograniczyć kontakt dzieci z ekranami nie tylko telewizorów, ale również smartfonów i tabletów. W ten sposób można w dużym stopniu zmniejszyć ryzyko zaburzeń rozwojowych.