Rząd Tadeusza Mazowieckiego został powołany przez Sejm 24 sierpnia 1989 roku. Opozycja solidarnościowa otrzymała w nim 12 miejsc, a była koalicja rządowa - PZPR, ZSL oraz SD - 11 miejsc. Gabinet został zatwierdzony przez Sejm i prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego 12 września 1989 roku. Wśród 24 ministrów byli między innymi: Leszek Balcerowicz - minister finansów, Izabela Cywińska - minister kultury i sztuki, Jacek Kuroń - minister pracy i polityki socjalnej i Krzysztof Skubiszewski - minister spraw zagranicznych. Resorty siłowe - MSW i MON znajdowały się w rękach PZPR.
W sejmowym expose Tadeusz Mazowiecki mówił o "grubej linii", co miało oznaczać brak odpowiedzialności nowego rządu za szkody poczynione w gospodarce przez władze komunistyczne. Krytycy Tadeusza Mazowieckiego interpretowali jego słowa jako pobłażliwość dla byłych działaczy politycznych PRL i podległych im służb bezpieczeństwa.
Za powołaniem rządu Mazowieckiego głosowało 402 posłów spośród 415 obecnych w sali obrad. Nikt nie głosował przeciwko. Gabinet został zatwierdzony przez Sejm i prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego 12 września 1989 roku.
Rząd Tadeusza Mazowieckiego funkcjonował do końca 1990 roku. Dymisja została złożona 25 listopada 1990 roku, nazajutrz po porażce Tadeusza Mazowieckiego w wyborach prezydenckich. Sejm przyjął dymisję rządu 14 grudnia 1990 roku. Gabinet został zastąpiony przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego na początku 1991 roku.
Rząd Tadeusza Mazowieckiego zdołał w krótkim czasie przeprowadzić szereg podstawowych reform. Gruntownie zmieniono ustrój polityczny, wprowadzono pełen zakres swobód obywatelskich, system wielopartyjny, zmieniono godło i nazwę państwa - z Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej na Rzeczpospolita Polska. Jeszcze w grudniu 1989 roku przeprowadzono istotną zmianę konstytucji, na mocy której między innymi usunięto preambułę, napisano od nowa treść rozdziałów o ustroju politycznym i gospodarczym, wzmocniono pozycję związków zawodowych i wprowadzono jednolite pojęcie własności. Dzięki tym zmianom możliwe stało się przeprowadzenie transformacji gospodarczej. Pakiet reform rządu, od nazwiska głównego twórcy określany planem Balcerowicza, umożliwił zastopowanie hiperinflacji, restrukturyzację gospodarki, wprowadzenie mechanizmów rynkowych i prywatyzacji.
Tadeusz Mazowiecki był zwolennikiem przejęcia władzy z rąk PZPR na drodze rokowań. Aktywnie brał udział w rozmowach Okrągłego Stołu, stając się jednym z głównych twórców porozumienia, na mocy którego 4 czerwca 1989 odbyły się nie w pełni demokratyczne, częściowo wolne wybory parlamentarne. Podczas rozmów Okrągłego Stołu, NSZZ "Solidarność" i obóz rządzący doszły do przedwyborczego porozumienia, w myśl którego opozycja miała dysponować nie więcej niż 35. procentami mandatów w Sejmie, co dawało maksimum 161 miejsc. Pozostałe były zagwarantowane dla rządzących.
Po latach różne były oceny rządu Tadeusza Mazowieckiego. Jedni uważali, że zdołał on stworzyć podwaliny pod III RP i przeprowadzić Polaków pokojową drogą z dyktatury do demokracji. Ich zdaniem, warunki w jakich w 1989 roku Mazowiecki przejmował władzę wymuszały ostrożność i wolniejsze tempo zmian. Zwracali też uwagę, że resorty spraw wewnętrznych oraz obrony były obsadzone przez działaczy PZPR, w administracji pracowało dużo osób związanych z dawnym systemem, a w Polsce stacjonowało kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy rosyjskich. Krytycy rządu Mazowieckiego podkreślali negatywne konsekwencje "grubej kreski", czyli brak rozliczeń, niechęć do lustracji i dekomunizacji oraz akceptację funkcjonowania środowisk postkomunistycznych w polskiej polityce oraz gospodarce, a także zbyt drastyczne dla społeczeństwa skutki reform Balcerowicza.
