PESEL jest często niezbędny przy załatwianiu spraw w różnych urzędach. Nie wszyscy jego posiadacze jednak wiedzą, co z – wydawałoby się – ciągu przypadkowych cyfr można odczytać. Tym bardziej, że informacje inaczej są zakodowane w przypadku osób urodzonych po 2000 roku.
Numer PESEL składa się z 11 cyfr. Przykładowo (numer jest całkowicie przypadkowy i może być niepoprawny w kontekście próby identyfikacji danej osoby): 87061302072.
Pierwszych sześć cyfr 870613 oznacza, że osoba urodziła się 13 czerwca 1987 roku. Dwie pierwsze cyfry oznaczają rok, kolejne dwie – miesiąc, a ostatnia para – dzień urodzin. Nieco inaczej sprawa wygląda w przypadku osób urodzonych po 2000 roku.
Przykładowo, osoba urodzona w 2011 r. będzie miała tego rodzaju PESEL (również zupełnie przypadkowy): 11302845081. Porządek dotyczący tego, co oznaczają pierwsze trzy pary cyfr, jest identyczny jak w poprzednim przykładzie.
Wątpliwości budzi jednak druga para, która zamiast mieścić się w przedziale 1-12 (tyle, ile jest miesięcy w roku), przyjmuje wartość „30”. Otóż w przypadku osób, które urodziły się po 2000 roku, do cyfry oznaczającej miesiąc dodawana jest liczba „20”. Tak więc ciąg cyfr 113028 oznacza, że właściciel tego numeru PESEL urodził się 28 października 2011 roku.
Po co ta komplikacja? Chodzi o uniknięcie kłopotów w nadawaniu numerów PESEL w przyszłości, tzn. by dało się odróżnić osoby, z których jedna urodziła się np. 17 września 1944 r., a druga – 17 września 2044 r.
Kolejne cyfry od miejsca 7. do 10 to tzw. liczby porządkowe, zaś wśród nich najważniejsza jest dziesiąta cyfra (przedostatnia w całym PESEL-u). Określa ona bowiem płeć osoby. Cyfry parzyste (łącznie z zerem) oznaczają płeć żeńską, cyfry nieparzyste – płeć męską.