Im dłużej rządzi PiS, tym głośniej się robi o Gdańsku. Miasto uznawane za matecznik Platformy Obywatelskiej i jedną z jej ostatnich redut nieustannie toczy spór z rządem rezydującym w Warszawie.
Bój ten przypomina oblężenie twierdzy. Po morderczych zmaganiach oblegający zdobywają kolejne bastiony, lecz nadal nie udało im sforsować głównego muru. Padło Muzeum II Wojny Światowej i Westerplatte, lecz Europejskie Centrum Solidarności jeszcze się trzyma. Wrogowi w mediach odgryza się prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz. Na samotne akcje dywersyjne wyprawia się Lech Wałęsa, a odsiecz z Zachodu obiecuje Donald Tusk. Miasto broni się, choć suną regularne szturmy, którymi dowodzi minister kultury Piotr Gliński. Do boju zagrzewają zaś bracia Karnowscy, wieszcząc, że jeśli twierdza nie padnie, to wróci w granice Niemiec.
Śledząc te heroiczne zmagania, możemy sobie wyobrazić, jak to ongiś w Rzeczypospolitej z Gdańskiem bywało.

Krzyżacy nadciągają

Reklama
Do rybackiej osady, zwanej wówczas Gyddanyz, zawitał w 997 r. biskup Pragi Wojciech, z książęcego rodu Sławnikowiców. Duchowny zmierzał do Prus, gdzie planował nawracać pogan. Niedługo potem zginął zresztą z ich rąk, zaś o jego śmierci głośno zrobiło się w chrześcijańskim świecie. Wykorzystał to władca Polski Bolesław Chrobry, by przekonać Rzym oraz cesarza Ottona III, że Europie potrzebny jest również słowiański święty. Dzięki wysiłkom Chrobrego udało się wypromować nie tylko osobę św. Wojciecha, lecz także wszelkie miejsca, jakie odwiedził. Tak zaczęła się kariera portowego grodu leżącego przy wybrzeżu Bałtyku między trzema rzekami: Martwą Wisłą, Motławą i Radunią.
Szybko rozwijające się miasto przyciągało osadników nie tylko z ziem polskich, ale też niemieckich oraz Prus Krzyżackich. Stworzyli oni oryginalną mieszankę, uznając zwierzchność dynastii piastowskiej władającej Pomorzem Gdańskim. Dopiero konflikt między księciem Władysławem Łokietkiem a najpotężniejszym na Pomorzu rodem Święców złamał tę regułę. Możnowładcy, spośród których wywodzili się kolejni wojewodowie pomorscy, toczyli liczne spory z biskupami włocławskimi. Łokietek, marząc o królewskiej koronie, stanął po stronie Kościoła, nakazując Święcom zakończyć konflikt i wypłacić odszkodowanie. Ci odmówili, wybierając sojusz z marzącymi o przejęciu Pomorza władcami Brandenburgii.
"Otto, Hermann i Waldemar z Bożej Łaski margrabiowie na Brandenburgii i na Łużycach, czynimy tym pismem wiadomym, że uzgodniliśmy ze szlachetnie urodzonym panem Piotrem z Nowego (wojewoda pomorski z rodu Święców – red.) to, co zostało tu spisane, który to on i jego ojciec, jego bracia (…) powrócił do nas razem ze swoimi grodami, które trzyma, i z całą ziemią" – zapisano w pakcie podpisanym przez Święców z margrabiami Brandenburskimi w lipcu 1307 r. W zmian za Słupsk i okolice Święcowie oddali Pomorze z Gdańskiem.
Układ z Lędowa gdańscy mieszczanie, używający języka niemieckiego, przyjęli entuzjastycznie. Natomiast miejscowe rycerstwo, pod wodzą sędziego Bogusza, pozostało wierne Łokietkowi. Polski książę o sytuacji został poinformowany, gdy szykował się do wyprawy na Ruś Halicką. Prowadzenie dwóch wojen w tym samym czasie nie wchodziło w grę, bardzo więc przypadła do gustu Łokietkowi rada przeora gdańskich dominikanów. Zaproponował on, by o wypędzenie Brandenburczyków poprosić Krzyżaków. Mistrz krajowy prowincji pruskiej Zakonu Heinrich von Plötzkau uchodził za osobę życzliwą Polakom – i chętnie przystał na tę propozycję w zamian za połowę Gdańska.
Pod koniec lata 1308 r. Krzyżacy zjawili się pod Gdańskiem, więc margrabiowie Brandenburgii zarządzili odwrót. Wówczas mieszczanie zmienili front i ogłosili, że uznają się poddanymi Władysława Łokietka. Czym zanadto się pośpieszyli, bo Krzyżacy nie zamierzali miasta oddawać. Zakon przepędził polskich rycerzy, zaś mieszczan spacyfikował. Wedle bulli papieskiej z 19 czerwca 1310 r. Krzyżacy podczas "krwawej łaźni gdańskiej" wymordowali 10 tys. osób, nie oszczędzając dzieci. Jednak świadkowie, zeznający podczas procesów, jakie przed sądem papieskim Łokietek wytoczył Zakonowi, mówili o kilkuset straconych. Strona zakonna przyznawała się jedynie do zgładzenia 16 „rabusiów”.
Opanowanie Gdańska i Pomorza pozwoliło Krzyżakom wyrosnąć na regionalne mocarstwo. Już w 1309 r. przeniesiono siedzibę Wielkich Mistrzów z Wenecji do nowo budowanego zamku w Malborku. Zakonne władze odtąd rezydowały blisko kluczowych dla przyszłości Krzyżaków ziem, których granice zaczęto rozszerzać kosztem Polski i Litwy. Potrzebne na sfinansowanie ekspansji fundusze czerpano z dochodów, jakie przynosiły wypływające do Gdańska statki oraz przywożone na nich towary.