Zapomniane rezydencje polskiej arystokracji. Radziwiłłowie, Lubomirscy, Potoccy... ARCHIWALNE ZDJĘCIA

1 Arystokracja z Krzeszowic, fotografia z ok. 1900 roku "Przez całe stulecia Rzeczpospolita była terenem różnorodnych działań wojennych. W większości przypadków właściciele z wielkim wysiłkiem odbudowywali je i wyposażali na nowo. Niektóre jednak już nigdy nie podźwignęły się z upadku" - pisze we wstępie Wit Karol Wojtowicz, historyk sztuki, dyrektor Muzeum - Zamek w Łańcucie...

2 Pławowice. Pracownia Ludwika Hieronima Morstina "Burza od wschodu równała z ziemią kwitnące niegdyś założenia rezydencjonalne. Tak było w okresie pierwszej wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej 1918-1920, a także podczas drugiej wojny światowej" - pisze we wstępie Wit Karol Wojtowicz, historyk sztuki...

3 Helenów. Widok ogólny pałacu od frontu "Najbardziej ucierpiały te rezydencje, które znalazły się na terenie Rosji sowieckiej, za przesuniętą wschodnią granicą" - wyjaśnia dyrektor Muzeum - Zamek w Łańcucie, Wit Karol Wojtowicz...

4 Helenów. Wnętrze biblioteki "Rozgrabiono wszystko, co dało się ukraść. Niszczono budynki mieszkalne i gospodarcze, a także wyposażenie wnętrz – cięto szablami obrazy, dziurawiono je kulami, skuwano tynki z malowidłami, obtłukiwano rzeźby i dekoracje z kamienia, wyrywano z futryn okna i drzwi, zrywano podłogi" - wyjaśnia dyrektor Muzeum - Zamek w Łańcucie, Wit Karol Wojtowicz...

5 Komierowo. Rodzina przed pałacem "Po drugiej wojnie światowej władza ludowa w Polsce z gorliwą starannością zniszczyła wiele ocalałych od zawieruchy wojennej siedzib rodowych" - przypomina we wstępie do albumu Wit Karol Wojtowicz. Na podstawie dekretu o reformie rolnej z 6 września 1944 roku przejęto ponad 10 tysięcy majątków ziemskich...

6 Komierowo. Spotkanie przy herbacie "Z zamków, pałaców i dworów wyrzucano właścicieli, odbierając im nie tylko domy, ale także ich wyposażenie, pamiątki rodzinne – cały majątek. Jedynie w kilkudziesięciu dworkach, z niewielkim skrawkiem ziemi - na tak zwanych resztówkach - udało się znaleźć schronienie ich przedwojennym właścicielom" - pisze we wstępie Wit Karol Wojtowicz, historyk sztuki...

7 Czerwonogród. Panorama miejscowości z pałacem Lubomirskich W pałacach, dworkach i zameczkach powstawały szkoły i internaty, kwaterowano pracowników PGR-ów, urządzano szpitale, sierocińce, a nawet magazyny zbożowe...

8 Czerwonogród. Widok pałacu od frontu Niszczały, popadały w ruinę, rozbierano je do fundamentów. Ocalały jedynie większe siedziby rodowe, w których zainstalowano urzędy lub utworzono muzea...

9 Dubiecko. Salon w pałacu Krasickich "Przez całe stulecia Rzeczpospolita była terenem różnorodnych działań wojennych. W większości przypadków właściciele z wielkim wysiłkiem odbudowywali je i wyposażali na nowo. Niektóre jednak już nigdy nie podźwignęły się z upadku" - pisze Wit Karol Wojtowicz, historyk sztuki, dyrektor Muzeum - Zamek w Łańcucie...

10 Dubiecko. Pałac Krasickich "Dobra grabiły i dewastowały, niekiedy doszczętnie, przetaczające się armie wojsk zaborczych i hordy bolszewików" - zauważa Wit Karol Wojtowicz, historyk sztuki, dyrektor Muzeum - Zamek w Łańcucie...

11 Bursztyn. Pałac widziany od frontu "Burza od wschodu równała z ziemią kwitnące niegdyś założenia rezydencjonalne. Tak było w okresie pierwszej wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej 1918-1920, a także podczas drugiej wojny światowej" - pisze Wit Karol Wojtowicz, historyk sztuki...

12 Zamek w Białokrynicy "Najbardziej ucierpiały te rezydencje, które znalazły się na terenie Rosji sowieckiej, za przesuniętą wschodnią granicą. Rozgrabiono wszystko, co dało się ukraść. Niszczono budynki mieszkalne i gospodarcze, a także wyposażenie wnętrz – cięto szablami obrazy, dziurawiono je kulami, skuwano tynki z malowidłami, obtłukiwano rzeźby i dekoracje z kamienia, wyrywano z futryn okna i drzwi, zrywano podłogi" - wylicza Wit Karol Wojtowicz, historyk sztuki...

13