Subskrybuj nas na Youtube
1. Stopa inwestycji w relacji do PKB wzrośnie do 25 proc. w 2020 r.
Plan Morawieckiego i osiągnięcie części zakładanych wskaźników zależy od zwiększonych inwestycji. Żaden z ekspertów nie podważa tej diagnozy. Jednak po pierwszym roku rządów wicepremier oddalił się od tego celu. W zeszłym roku inwestycje spadły o 5,5 proc. i w relacji do wielkości całej gospodarki tylko nieznacznie przekraczają 18 proc. To najniższy wskaźnik od 2004 r. Przyczyny są zdiagnozowane – chodzi np. o duże opóźnienia w wydatkowaniu pieniędzy unijnych, powstałe jeszcze za rządu PO-PSL, i związane z tym niższe inwestycje publiczne. W tym roku fundusze z Brukseli będą do nas płynąć szerszym strumieniem, więc inwestycje publiczne będą rosnąć. Być może w 2018 r. będziemy mieli szczyt inwestycji finansowanych unijnym kapitałem.
Oprócz tego są jeszcze inwestycje prywatne. Z badań NBP wynika, że przedsiębiorcy wciąż mają wątpliwości, czy zwiększać na nie nakłady. Powstrzymują ich niepewność związana z sytuacją poza granicami Polski i obawy o przyszły kształt systemu podatkowego. Z analiz wynika, że w perspektywie ostatnich 10 lat to właśnie skomplikowane i zmienne podatki były jedną z przyczyn niskiego poziomu inwestycji. Za rządów PiS ten czynnik widać na przykładzie podatku jednolitego. To koncepcja najpierw przez rząd lansowana, później porzucona, a teraz znów trwają nad nią prace.
2. Zwiększenie krajowych oszczędności
Według wicepremiera dodatkowe inwestycje mają być sfinansowane przede wszystkim przez kapitał krajowy. Zgodnie z diagnozą zawartą w strategii udział kapitału zagranicznego w finansowaniu inwestycji jest w Polsce zbyt wysoki. Jesteśmy winni zagranicznym inwestorom ok. 2 bln zł brutto, a koszty obsługi tego zadłużenia przekraczają 90 mld zł każdego roku. Dlatego powinniśmy zmobilizować krajowe oszczędności. Ich źródła mogą być trzy: gospodarstwa domowe, sektor rządowy i przedsiębiorstwa.
W skali gospodarki mamy oszczędności na poziomie 15–16 proc. PKB, natomiast na inwestycje przeznaczamy 18–20 proc. PKB. Żeby tę lukę wypełnić krajowym kapitałem, musimy mniej wydawać na bieżąco, bo w sensie makroekonomicznym oszczędności to ta część dochodu, której nie przeznaczamy na konsumpcję. Tymczasem z trzech wymienionych źródeł w praktyce odkładają jedynie przedsiębiorstwa. Poziom oszczędności gospodarstw domowych to jedynie nieco ponad 2 proc. PKB.
Sektor publiczny zamiast oszczędności regularnie generuje deficyt. Każdego roku w finansach publicznych mamy dziurę oscylującą wokół 3 proc. PKB. Gdyby minister finansów Mateusz Morawiecki deficyt zlikwidował, dodatkowe oszczędności, których oczekuje minister rozwoju Mateusz Morawiecki, pojawiłyby się natychmiast. Mówiąc najprościej, żeby mieć więcej oszczędności, trzeba mniej konsumować. Tymczasem uchwalając np. program 500 plus, rząd promuje konsumpcję kosztem oszczędności.
3. Stabilność finansów: deficyt poniżej 3 proc. PKB, dług publiczny w wysokości 45 proc. w 2023 r.
Według planu wzrost parametrów obrazujących poziom rozwoju kraju i zamożności nas samych odbędzie się przy zachowaniu relatywnie dobrej kondycji finansów publicznych. UE wymaga, by deficyt tych finansów w poszczególnych latach nie przekraczał równowartości 3 proc. PKB. Morawiecki zakłada, że będziemy się utrzymywać poniżej tej granicy, a dodatkowo dług publiczny w relacji do wielkości gospodarki będzie spadał. Czy to założenie realistyczne? Warto przypomnieć, że gdy w latach 2009–2010 tempo wzrostu spowolniło, omawiany deficyt skoczył powyżej 7 proc. PKB. Obecnie do sztywnych wydatków, których redukcja jest trudna, doszły kolejne. Dlatego ekonomiści szacują, że deficyt finansów publicznych podskoczy przynajmniej do 5 proc. PKB.
4. Zwiększenie wskaźnika zatrudnienia osób w wieku produkcyjnym z 68 do 71 proc. w 2020 r. i 80 proc. w 2030 r.
Polska odstaje od czołówki UE pod względem aktywności zawodowej osób w wieku produkcyjnym. Średni wskaźnik zatrudnienia w 28 krajach sięga 70 proc. W Niemczech wynosi aż 78 proc., w Polsce zaś jest o 10 pkt proc. niższy niż u zachodnich sąsiadów, więc pod zapisanym w planie postulatem jego zwiększenia podpisuje się każdy ekonomista. Z drugiej strony żaden z ekspertów nie powie, że podjęte przez rząd działania sprzyjają promocji zatrudnienia. Chodzi o obniżenie wieku emerytalnego i opóźnienie o rok obowiązku szkolnego, co sprawia, że rok później wejdziemy na rynek pracy.
Niekorzystnie na promocję zatrudnienia wpływa także 500 plus, w którym próg dochodowy w przypadku świadczeń otrzymywanych na pierwsze dziecko jest tak skonstruowany, że zachęca do unikania oficjalnego zatrudnienia. Ważna jest też struktura zatrudnienia. Jednym z kluczowych elementów sukcesu ostatnich 25 lat było przenoszenie osób z sektorów, w których produktywność jest niska, do tych o wyższej wydajności, przede wszystkim z rolnictwa do przemysłu. Jeśli do hojnego wsparcia dla produkcji rolnej z Unii i przywilejów związanych z KRUS dodamy zwiększenie transferów socjalnych, to razem jest to mieszanka, która ten przepływ jest w stanie zahamować.
5. Zasypanie luki w dochodach na głowę mieszkańca w porównaniu ze średnią UE
Wstępując do UE w 2004 r., mieliśmy PKB na mieszkańca odpowiadający połowie dochodu przeciętnego obywatela Unii, uwzględniając różnice w poziomie cen. Do końca 2015 r. doszliśmy do poziomu 69 proc. średniej unijnej. Plan zakłada, że w 2030 r. sięgniemy 95 proc., a pod względem dochodów rozporządzalnych na głowę będziemy już tak samo zamożni jak przeciętny mieszkaniec Unii. To by oznaczało, że w sytuacji, w której jesteśmy coraz bogatsi i nadrabianie kolejnych punktów jest coraz trudniejsze (wymaga coraz większych nakładów), wciąż będziemy gonić Unię tak samo szybko. Społeczeństwo się jednak starzeje, a kosztami jego utrzymania coraz mocniej obciążamy pracujące pokolenia. Jest to więc bardzo trudne do wyobrażenia.
