Abp Gądecki: Polityka powinna istnieć na uniwersytecie wyłącznie jako przedmiot badań. Co teraz powie Tusk?

Mszą św. w katedrze rozpoczęły się we wtorek w Poznaniu centralne uroczystości 100-lecia Uniwersytetu Poznańskiego. Z tradycji tej uczelni wywodzą się: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Uniwersytet Przyrodniczy, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego i Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu.

- Tęsknota za własnym uniwersytetem - w kontekście świadomości roli uniwersytetów w dziejach ludzkości - była udziałem wielu Wielkopolan przez wieki. Wielkie marzenie o własnym uniwersytecie ziściło się wraz z nadejściem niepodległości w roku 1919. To właśnie przed stu laty oficjalnie rozpoczął działalność Uniwersytet Poznański – przypomniał w trakcie homilii przewodniczący KEP, metropolita poznański abp Stanisław Gądecki.

Jak dodał, "przez ten czas wspólnota akademicka stara się o wysoki poziom naukowy, dzięki czemu należy ona do najbardziej prestiżowych polskich uniwersytetów. Kościół patrzy z sympatią i podziwem na ten ośrodek uniwersytecki, będąc z nim związany – przez Wydział Teologiczny – i docenia jego wysiłki w zakresie badań naukowych i kształcenia nowych pokoleń" – dodał hierarcha.

W trakcie homilii abp Gądecki odniósł się m.in. do kwestii roli państwa w życiu uniwersytetu. Jak tłumaczył, "uniwersytet istnieje dzięki państwu", i to państwo stwarza warunki istnienia uniwersytetu i go chroni. "Państwo pragnie uniwersytetu, ponieważ wie, że jeśli gdzieś w czysty sposób służy się czystej prawdzie, to tym samym wspiera się byt państwa. Natomiast państwo, które nie toleruje jakiegokolwiek ograniczenia swojej władzy, lecz odczuwa lęk przed skutkami, jakie dla jego potęgi mogą mieć badania zmierzające do odkrycia prawdy, nigdy nie będzie tolerowało istnienia prawdziwego uniwersytetu".

Przewodniczący KEP wskazał, że uniwersytet jest instytucją pożytku publicznego, ale jednocześnie podlega woli państwa, które chroniąc - zapewnia mu byt. To sprawia – jak mówił duchowny - że uniwersytet "może czasami ulec degradacji do poziomu instytucji państwowej, pozbawiając się tym samym swojej istoty".

W ocenie hierarchy "nie jest też możliwe, aby uniwersytet stał się całkowicie niezależny i stał się państwem w państwie. W tej walce państwo ma oczywistą przewagę, uniwersytet jest na nią skazany. Duchowa walka miedzy nimi winna raczej zmierzać do współpracy państwa z uniwersytetem" – kontynuował.

Abp Gądecki zaznaczył, że "polityka powinna istnieć na uniwersytecie wyłącznie jako przedmiot badań". Jak mówił, "uniwersytet potrzebuje bezwzględnej apolityczności, braku wpływu ze strony woli partyjnej i przymusu światopoglądowego. Dzisiaj niestety upolitycznienie uniwersytetu stało się faktem, a racje polityczne nieraz tryumfują nawet nad wartościami naukowymi. Różne nauki w różnym stopniu odczuły tę dominację. Najłatwiej obroniły się nauki ścisłe i techniczne, najtrudniej te, które nawet w swojej zbiorowej nazwie zostały napiętnowane znamieniem ideologii".

Dodał, że "uniwersytet nie powinien być terenem działań jakiejkolwiek partii politycznej ani siedzibą partii politycznej lub jej agend. Członkowie społeczności akademickiej mogą być oczywiście członkami tej czy innej partii, lecz partie te – w swojej zinstytucjonalizowanej postaci – nie mogą ingerować w życie uniwersyteckie".

- Gdy na uniwersytecie rozpoczyna się walka polityczna, szkodę ponosi cały uniwersytet. Uniwersytet pod pewnym względem jest podobny do Kościoła; stanowi on część narodu, ale dąży do urzeczywistnienia tego, co ponadnarodowe. Stąd też – ze względu na swoją duchowość – uniwersytet nie powinien np. zajmować stanowiska w sporach między narodami. Zadaniem pracowników uniwersytetu nie jest organizowanie manifestacji politycznych, zwłaszcza zaś partyjno-politycznych – zaznaczył hierarcha.

We wtorek w Poznaniu odbędą się główne obchody 100-lecia Uniwersytetu Poznańskiego. Dokładnie sto lat temu, 7 maja 1919 roku, miała miejsce pierwsza inauguracja roku akademickiego na Wszechnicy Piastowskiej, późniejszym Uniwersytecie Poznańskim, znanym dziś jako Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

W przygotowanie obchodów jubileuszu zaangażowane są władze czterech poznańskich uczelni wyższych: Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Uniwersytetu Przyrodniczego, Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego i Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu - te właśnie uczelnie wywodzą się z tradycji Uniwersytetu Poznańskiego.

Centralne uroczystości rozpocznie we wtorek rano msza św. w poznańskiej katedrze pod przewodnictwem metropolity poznańskiego abp Stanisława Gądeckiego i z udziałem prymasa Polski abp Wojciecha Polaka. Następnie rektorzy, wraz z senatami uczelni, pracownikami i studentami przemaszerują na poznański Stary Rynek, gdzie odbiorą od prezydenta Poznania symboliczne klucze do bram miasta. Następnie pochód przejdzie ulicą Ratajczaka, Św. Marcin, pod aulę UAM, gdzie o godz. 14.00 odbędzie się uroczyste posiedzenie połączonych senatów czterech uczelni.

W trakcie posiedzenia podjęta zostanie uroczysta uchwała władz uczelni, w której wyrażą oni wolę dalszej współpracy czterech uniwersytetów, "ku rozwojowi wszystkich naszych uczelni w duchu, który wskazali nam ojcowie założyciele". W trakcie obchodów rektorzy uczelni złożą też do specjalnie przygotowanej instalacji przed Collegium Minus - Kapsułę Czasu Uniwersytetu Poznańskiego. Wtorkowe uroczystości zwieńczy koncert od "Paderewskiego do Pendereckiego".

Jak poinformowali organizatorzy obchodów, jednym z głównych gości wtorkowych uroczystości będzie przewodniczący Rady Europejskiej Donald Tusk. Weźmie on udział m.in. w uroczystym posiedzeniu senatów uczelni świętujących jubileusz. W programie zaplanowano również wystąpienie szefa Rady Europejskiej.

Oficjalne obchody 100-lecia Uniwersytetu rozpoczęła w październiku wspólna inauguracja roku akademickiego 2018/2019. Wśród uroczystości upamiętniających jubileusz, odbywających się przez cały rok, zaplanowano m.in. konferencje naukowe, koncerty, w tym występ światowej sławy włoskiego tenora Andrei Bocellego. W programie znalazła się również Gala Akademickich Mistrzów Sportu, w której wezmą udział absolwenci poznańskich uczelni; wybitni sportowcy, olimpijczycy.