Historycy twierdzą, że to jeden z największych odnalezionych po 1989 r. zbiorów dokuementów Polskiego Państwa Podziemnego z okresu okupacji. Dokumenty znajdowały się w skrytkach umieszczonych w drewnianej szafie biurowej należącej do zbiorów Muzeum Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.

Reklama

"Szafa była własnością naszej uczelni już od wielu lat. Była normalnym użytkowym meblem. Przechowywano w niej bieżące dokumenty uczelni" - mówi dr Krzysztof Szwejk, rzecznik prasowy SGGW. Szafa służyła wiernie przez całe dekady, aż zaczęła się rozsychać. Wtedy zdecydowano, by poddać ją renowacji w miejscowej katedrze konserwacji drewna - jedynej takiej w Polsce.

Odkrycia dokonano podczas całkowitego demontażu mebla, który w okresie okupacji stał w gabinecie profesora Franciszka Staffa (1885-1966, brata poety Leopolda Staffa), specjalisty w dziedzinie ichtiobiologii, rektora SGGW w latach 1944-1947.

W dwóch wykonanych w meblu schowkach znaleziono główną część archiwum Dowództwa NSZ z lat 1942-1944. Zbiór liczy ponad 4500 stron, z czego 2425 stron samych dokumentów. Reszta to prasa, ulotki, broszury i opracowania. Najstarsze dokumenty pochodzą ze stycznia1942 r, zaś najmłodszy z poranka 1 sierpnia 1944 r., kiedy to ostatecznie ukryto archiwum.

Co znaleziono w szafie?

Przede wszystkim są to dokumenty kolejnych dowódców - Komendantów Głównych NSZ (NSZ-AK i NSZ-ZJ): „Czesławskiego” - płk. Ignacego Oziewicza, „Żegoty” - Tadeusza Kurcyusza, „Kmicica” - Stanisława Nakoniecznikoff-Klukowskiego, „Lesińskiego” - ppłk. Albina W. Raka oraz „Powały”- gen. bryg. NSZ Tadeusza Jastrzębskiego - Komendanta Głównego NSZ do połowy X.1944 r.

Poza tym odnaleziono plik wniosków awansowych i odznaczeniowych oraz dokumenty sztabu i szefa sztabu NSZ płk. NSZ Wacława Świecińskiego ps. "Tuwar”.

Sporo dokumentacji dotyczy rozpracowania działalności komunistów. Są wśród nich notatki informacyjne dotyczące rozpracowania ugrupowań komunistycznych - PPR, a także wykaz ilościowy komunistów w poszczególnych powiatach przygotowany przez wywiad NSZ we wrześniu 1943 r.