Zachowek może otrzymać osoba, która nie została uwzględniona w testamencie, a udział w spadku przysługiwałby jej, gdyby nie było testamentu i majątek po zmarłym byłby podzielony według zasad dziedziczenia ustawowego. O zachowek trzeba upomnieć się w sądzie.
Komu przysługuje prawo do zachowku?
Według art. 991. Kodeksu cywilnego prawo do zachowku przysługuje jedynie zstępnym spadkodawcy, czyli:
- dzieciom
- wnukom
- prawnukom
- małżonkowi/małżonce
- rodzicom.
W przypadku, kiedy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeśli zstępny uprawniony jest małoletni, udział ten wzrasta do dwóch trzecich wartości udziały spadkowego.
Prawa do zachowku nie mają osoby, które:
- odrzuciły spadek
- zostały wydziedziczone przez spadkodawcę
- zrzekły się spadku
- zostały uznane za niegodne dziedziczenia.
Testament a zachowek
Podział spadku w przypadku, kiedy zmarły nie pozostawił testamentu, jest prosty. W Kodeksie cywilnym są uregulowane zasady dziedziczenia. W takiej sytuacji formalności można załatwić u notariusza, który powoła się na dziedziczenie ustawowe. Jest to łatwe rozwiązanie, ponieważ nie trzeba udawać się do sądu.
Prawo do sporządzenia testamentu ma każda osoba. Jeśli się na to zdecyduje, może w inny sposób, niż stanowi to Kodeks cywilny, podzielić swój majątek. Na przykład można w testamencie pominąć swoje dzieci.
Wysokość zachowku
W obliczaniu wysokości zachowku najlepiej pomoże prawnik. Przy uwzględnianiu wysokości spadku brana jest pod uwagę wysokość udziału, która przysługuje w spadku na skutek działania dziedzicznego, wysokość zachowku należnego dla danej kategorii osób (1/2 albo 2/3), substrat zachowku, czyli konkretna kwota będąca podstawą do obliczenia zachowku.
Wysokość zachowku jest ustalana przez pomnożenie odpowiedniego ułamka – ½ albo 2/3 przez wartość spadku z uwzględnieniem wartości darowizn i zapisów windykacyjnych. Przy obliczaniu substratu bierze się pod uwagę spadkobierców niegodnych oraz tych, którzy odrzucili spadek.
Jak ubiegać się o zachowek?
W przypadku, gdy masz prawo do zachowku, należy zwrócić się do spadkobiercy z żądaniem wypłaty określonej kwoty z wyznaczeniem terminu zapłaty. Najlepiej zrobić to listem poleconym. Jeśli spadkobierca zignoruje to żądanie, sprawę trzeba skierować na drogę sądową. Jedną z możliwości jest jeszcze polubowne dogadanie się przed notariuszem.
Jak uniknąć zapłaty zachowku?
Najskuteczniejszym sposobem, by uniknąć zapłaty zachowku, jest wydziedziczenie w testamencie osoby, która się o niego ubiega. Można też ograniczyć kwotę zachowku, jeśli udowodnimy w sądzie, że osoba, która się o niego ubiega, nie utrzymywała kontaktów ze spadkodawcą. Przykładowym argumentem może być to, że dziecko nie opiekowało się chorym rodzicem, a po jego śmierci ubiega się o zachowek.