MEN założyło, że w ciągu roku uczniowie mają przeczytać w całości nie mniej niż pięć lektur, a w klasie maturalnej nie mniej niż trzy. Obowiązkowe są np. część III "Dziadów" Adama Mickiewicza, "Lalka" Bolesława Prusa czy "Wesele" Wyspiańskiego. Ale już proza Fiodora Dostojewskiego, wiersze Juliusza Słowackiego czy William Szekspir znajdują się wśród lektur do wyboru.
Resort edukacji wskazuje też obowiązkowe tytuły, które poloniści będą mogli przerabiać jedynie we fragmentach, to m.in. część IV "Dziadów" Mickiewicza, "Kordian" Słowackiego czy "Ferdydurke" Witolda Gombrowicza. Na poziomie podstawowym w kanonie lektur nie ma żadnego przedstawiciela światowego romantyzmu.
Minister edukacji Katarzyna Hall twierdzi, że spis lektur to kompromis wypracowany przez ekspertów m.in. z Rady Języka Polskiego.
Nowe lektury to element projektu zreformowanych podstaw programowych, które wczoraj ogłosiło ministerstwo edukacji. Wejdą one w życie we wrześniu 2009 r. i będą stanowiły główny element reformy systemu oświaty. To wtedy do I klas pójdzie pierwsza tura sześciolatków. Największe zmiany czekają jednak gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne, czyli licea, technika i szkoły zawodowe.
Wspólny program
Oba te szczeble edukacyjne zostaną połączone wspólnym programem. Cykl kształcenia ogólnego będzie więc trwał cztery lata (trzy klasy gimnazjum i pierwszy rok nauki w szkole ponadgimnazjalnej). Wszystko po to, by treści raz omówione w gimnazjum, nie pojawiały się po raz kolejny np. w liceum. Dla przykładu: czteroletni kurs historii będzie wyglądał tak, że w gimnazjum uczniowie poznają antyk i średniowiecze, a w liceum historię najnowszą. Podobnie zostaną podzielone działy nauk ścisłych.
Przedmioty do wyboru
Po pierwszej klasie liceum uczeń będzie wybierał profil nauczania. Spośród wszystkich przedmiotów wybierze te, których będzie uczył się na poziomie rozszerzonym, czyli w zdecydowanie większej liczbie godzin kosztem pozostałych.
Kiedy ta koncepcja została ogłoszona kilka miesięcy temu, pojawiły się krytyczne głosy, że spowoduje to zbytnią specjalizację maturzystów, podczas gdy liceum powinno dawać im wiedzę ogólną ze wszystkich dziedzin. Dlatego resort edukacji wprowadził zmiany.
Zgodnie z nowym projektem licealista, który zdecyduje się np. na rozszerzoną naukę przedmiotów ścisłych, równolegle będzie musiał uczyć się o zagadnieniach historyczno-społecznych. Zaś ci, którzy postawią na przedmioty humanistyczne, będą obowiązkowo realizowali blok przyrodniczy.
Co w nich będzie? Np. w bloku historyczno-społecznym uczniowie spotkają się z takimi zagadnieniami jak rola języka greckiego i łacińskiego dla rozwoju kultury w cywilizacji śródziemnomorskiej albo rzymska organizacja i technika wojskowa. Z kolei blok przyrodniczy przybliży humanistom, czym są półprzewodniki, i wyjaśni np. proces fotosyntezy. Po to, by licealiści umieli dokonać świadomego wyboru, alternatywne moduły nauczania pojawią się już w gimnazjum. Gimnazjalista będzie musiał wybrać, czy chce uczęszczać na zajęcia artystyczne, czy techniczne.
Język obcy przez 9 lat
Od września 2009 r. pierwszoklasiści w szkołach podstawowych rozpoczną obowiązkową naukę języka obcego. Zgodnie z reformą uczeń będzie musiał kontynuować naukę tego języka przez co najmniej 9 lat. Jeśli więc zdecyduje się na naukę francuskiego w szkole podstawowej, musi potem znaleźć gimnazjum i z francuskim.
To budzi kontrowersje: czy obowiązek kontynuowania nauki tego samego języka w gimnazjum nie zawęzi możliwości wyboru szkoły? Co zrobić, jeśli np. uczeń w szkole podstawowej wybierze naukę mało popularnego języka obcego? Minister Hall uspokaja: gimnazja będą miały ponad sześć lat, aby przygotować odpowiednią ofertę. Ponadto wskazuje, że nic nie stoi na przeszkodzie, by szkoły współpracowały ze sobą i wspólnie zatrudniały nauczyciela, który będzie uczył rzadkiego języka w kilku szkołach. Niewykluczone również jest to, że w 2015 r. do sprawdzianu po szkole podstawowej zostanie dołączony test z języka obcego. "Ma on zmotywować zarówno nauczycieli, jak i uczniów do solidnej nauki. Ale też dzięki temu w gimnazjum uczniowie będą mogli kontynuować naukę języka obcego w odpowiedniej grupie zaawansowania" - twierdzi Hall.
Niezależnie od wyboru języka w podstawówce każdy uczeń zostanie też zobowiązany do rozpoczęcia nauki drugiego języka obcego od poziomu gimnazjum.
Dlaczego sprawdzian zostanie zmodyfikowany dopiero w 2015 r.? Wtedy podstawówkę będą opuszczać pierwsi absolwenci zreformowanej szkoły. Ale już od września 2009 r. szkoły rozpoczną obowiązkową naukę etyki. Uczeń będzie musiał wybrać pomiędzy religią lub etyką. Teraz może zdecydować się na któryś z tych przedmiotów, ale nie musi.
Nowy kanon lektur obowiązkowych dla liceów to:
1. "Bogurodzica"
2. Jak Kochanowski, wybrana przez nauczyciela pieśń, tren i psalm
3. Adam Mickiewicz, wybrane przez nauczyciela sonety i wiersze w tym "Romantyczność"
4. Adam Mickiewicz, "Dziady, cz. III"
5. Bolesław Prus, "Lalka"
6. Stanisław Wyspiański, "Wesele"
7. Bruno Schulz, wybrane opowiadania
8. Witold Gombrowicz, "Ferdydurke" może być we fragmentach
Poza tym nauczyciel wybierze z listy jeszcze 5 innych tytułów.
