Propozycja zmian przygotowanych w resorcie kultury – poza wprowadzeniem wzorów symboli państwowych zgodnych ze współczesnymi technikami drukarskimi i graficznymi – przewiduje, że druga zwrotka hymnu Mazurka Dąbrowskiego będzie zaczynała się od słów "Jak Czarniecki do Poznania", a nie jak dotychczas "Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę". Zmiana ta jest powrotem do źródłowej postaci Mazurka Dąbrowskiego, którego słowa napisał Józef Wybicki.
"Stara tradycja przemawia za przywróceniem dawnej wersji"
Czy popierasz zmiany w hymnie proponowane przez rząd?
Zdaniem dyrektora Muzeum Historii Polski powrót do XVIII-wiecznej tradycji Pieśni Legionów jest kluczowym argumentem na rzecz wprowadzenia proponowanych zmian. „W tekście autorstwa Józefa Wybickiego kolejność zwrotek była inna niż w obecnej wersji, ale zgodna z chronologią wydarzeń historycznych. Stara tradycja przemawia za przywróceniem dawnej wersji. Mam nadzieję, że szybko przyzwyczaimy się do nowego sposobu śpiewania hymnu – podkreślił Robert Kostro w rozmowie z PAP.
Obecnie projekt ustawy o symbolach państwowych Rzeczypospolitej Polskiej skierowany jest przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu do konsultacji publicznych. W tym kontekście dyrektor Zamku Królewskiego prof. Wojciech Fałkowski zauważył, że dla przyszłości zmian kluczowy musi być "vox populi" – zdanie opinii publicznej. Należy uznać, że argumenty wysuwane przez opinię publiczną powinny być traktowane jako decydujące. Trzeba brać pod uwagę oryginał pieśni, ale jeśli większość będzie optować za dotychczasową ugruntowaną wersją, to należy to uszanować i nie forsować tych zmian na siłę – zaznaczył. Prof. Fałkowski dodał, że hymn ma charakter wyjątkowy, ponieważ jest "własnością wspólną".
"Okres przejściowy", kibice i inni wykonawcy
Ostatecznie – jak zakładają twórcy projektu – "rezultatem będzie ujednolicenie w perspektywie lat 2021–2023 r. i kolejnych stosowanego w państwie przez administrację publiczną – w swojej identyfikacji wizualnej, wizerunku polskich symboli państwowych”. Dyrektor Robert Kostro zauważył, że ten "okres przejściowy” będzie dotyczył także m.in. kibiców sportowych lub innych wykonawców hymnu podczas ważnych uroczystości. Trzeba brać pod uwagę, że będą pojawiały się osoby śpiewające różne wersje Mazurka Dąbrowskiego. Należy zatem przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza, że takie sytuacje będą trwały kilka lat – dodał dyrektor MHP.
Pierwsza wersja Pieśni Legionów Polskich we Włoszech powstała w lipcu 1797 r. w Reggio nell’Emilia. Tekst ogłoszono po raz pierwszy w Mantui w lutym 1799 r. w gazetce „Dekada Legionowa”. Na ziemiach polskich pieśń stała się popularna w okresie Księstwa Warszawskiego. Pierwotny tekst zawierał sześć zwrotek, z których pierwsza zaczynała się od słów „Jeszcze Polska nie umarła”, druga od „Jak Czarniecki do Poznania”, trzecia od „Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę”.
Zarządzenia sankcjonujące wybór hymnu zostały wydane, po długich dyskusjach, dopiero w drugiej połowie lat dwudziestych XX w. 15 października 1926 r. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego uznało wspomnianą pieśń za obowiązkową do śpiewania w szkołach. 26 lutego 1927 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ogłosiło Mazurka Dąbrowskiego hymnem narodowym. 2 kwietnia 1927 r. dołączono do hymnu nuty i oficjalnie uznano jego harmonizację.
W porównaniu z oryginałem w tekście pieśni nastąpiły zmiany: zrezygnowano z dwóch zwrotek (4 i 6) oraz zmieniono rymy: „nie umarła – wydarła” na „nie zginęła – wzięła”. Poza tym poprawiono tekst pod względem stylistycznym.
Po II wojnie światowej władze komunistyczne pozostawiły Mazurka Dąbrowskiego w niezmienionej formie. Zapis o obowiązującym hymnie narodowym znalazł się w konstytucji PRL, która weszła w życie 22 lipca 1952 r. 31 stycznia 1980 r. tekst i nuty hymnu w harmonizacji Kazimierza Sikorskiego zostały zatwierdzone przez Sejm RP w ustawie o godle, barwach i hymnie.