Subskrybuj nas na Youtube
Piotr Szymaniak: Sytuacja w sporze pomiędzy Polską a Komisją Europejską o Izbę Dyscyplinarną toczonym przed Trybunałem Sprawiedliwości UE jest dynamiczna. W środę TSUE wydał postanowienia zawieszające Izbę Dyscyplinarną, a zaraz potem Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok stwierdzający, że przepis, na którego podstawie zostały nałożone środki tymczasowe w sprawach dotyczących wymiaru sprawiedliwości, jest niezgodny z polską konstytucją. W czwartek z kolei zapadł już właściwy wyrok TSUE stwierdzający, że system dyscyplinarny sędziów jest niezgodny z unijnym prawem.
Waldemar Gontarski*: No cóż, TSUE rozstrzygnął co do meritum sprawę, którą dzień wcześniej wiceprezes Rosario Silva de Lapuerta na wyścigi z polskim TK rozstrzygnęła incydentalnie. Całe to postępowanie po prostu przypomina jakąś dziecinadę.
Ostre słowa.
8 kwietnia 2020 r. TSUE wydał postanowienie o zawieszeniu działalności Izby Dyscyplinarnej w zakresie postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów. Od miesiąca wiadomo było, że 15 lipca zapadnie w tej sprawie wyrok, dotyczący niezgodności przepisów powołujących ID z prawem unijnym. Ale z jakimi przepisami? Problem polega na tym, że poziom integracji europejskiej nie osiągnął takiego stanu, by Unia wymagała prawem traktowym niezawisłości sędziów i niezależności sądów. Owszem, wymaga tego Karta praw podstawowych, ale zarówno w traktacie o UE, jak i w samej karcie jest zapisane, że samoistnie nie rozszerza ona kompetencji instytucji unijnych określonych w traktatach. Trybunał wyprowadza prawo do badania niezależności sędziowskiej z prawa do skutecznego środka prawnego zawartego w art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o UE, ale to jest inne prawo odrębnie sformułowane w stosunku do regulacji konstytucyjnych. Tymczasem 14 lipca, na 56 min przed wydaniem wyroku polskiego TK, ukazuje się komunikat TSUE o zabezpieczeniu zawieszającym nie tylko kolejne kompetencje ID, lecz także w części Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN w zakresie, w jakim jest uprawniona do badania kwestii związanych z niezawisłością sędziowską.
Co więcej, z komunikatu tego dowiadujemy się, że zawieszeniu ulegają uchwały ID, które zostały już wydane, np. o uchyleniu immunitetu sędziego SN Józefa Iwulskiego, dlatego że Polska po raz kolejny – tak jak w przypadku kopalni Turów - nie potrafi się wdać w spór z TSUE. W sumie: w sprawie Turowa pomyliliśmy procedury, w sprawie Izby Dyscyplinarnej de facto nie wdaliśmy się w spór. Ba, nawet kiedy TSUE wydał postanowienie o zawieszeniu ID, strona polska nie złożyła natychmiast wniosku o jego uchylenie, chociaż regulamin postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości UE w sumie dopuszcza taką możliwość. Tak samo zresztą było w przypadku postanowienia o wstrzymaniu wydobycia w kopalni Turów.
Jak to "nie wdaliśmy się w spór”?
Nie przedstawiliśmy dowodów. Wiceprezes TSUE wprost pisze, że Polska nie wykazała, że na skutek zawieszenia uchwał ID może dojść do przedawnienia czynów, które były podstawą do uchylenia immunitetu np. sędziego Iwulskiego, choć wystarczyłoby tylko uprawdopodobnienie, że może się tak stać. To pokazuje naszą ewidentną nieumiejętność obrony swojego stanowiska na forum unijnym. Tak samo było zresztą z reakcją na zabezpieczenie w postaci wstrzymania wydobycia w kopalni Turów, gdzie Polska pomyliła procedury, myśląc, że mamy do czynienia z wyrokiem. To jakbym jako adwokat pomylił przed sądem krajowym procedurę cywilną z karną! To się w głowie nie mieści, to wszystko odbywa się w oparach absurdu. Jako związek państw Unia jest grą interesów, a gra się tak, jak przeciwnik pozwala. Polska pozwala na dużo. Gdy przegrywam sprawę jako adwokat, wtedy w pierwszej kolejności mam pretensje do siebie. Radziłbym polskiej administracji podobne podejście. Bo choć TSUE wykracza poza swoje kompetencje, to my nie potrafimy racjonalnie temu przeciwdziałać.
*Waldemar Gontarski doktor habilitowany nauk prawnych, specjalista prawa karnego i prawa UE, rektor EWSPiA, adwokat, był pełnomocnikiem RP przed TSUE i Europejskim Trybunałem Praw Człowieka