Subskrybuj nas na Youtube
Obie sprawy zostały zainicjowane pytaniami skierowanymi do Trybunału Sprawiedliwości UE w Luksemburgu przez Sąd Rejonowy w Białymstoku i regionalny sąd administracyjny w Wilnie. Dotyczą tego samego: warunków wynagradzania sędziów w kontekście zasad niezawisłości sędziowskiej.
Sędzia pozwał pracodawcę
Polska sprawa dotyczy przypadku sędziego Sądu Rejonowego w Białymstoku, który pozwał swojego pracodawcę. Domaga się zapłaty wynagrodzenia, które dostałby, gdyby w latach 2021-2023 nie doszło do czasowego zamrożenia mechanizmu ustalania wysokości wynagrodzeń sędziów, przewidzianego w Prawie o ustroju sądów powszechnych. Sąd z Białegostoku zapytał TSUE, czy regulacje krajowe, które ingerują w zasady ustalania wynagrodzeń sędziów i skutkują obniżeniem ich poziomu, są zgodne z unijną zasadą niezawisłości sędziów.
Na co skarżą się litewscy sędziowie?
Z kolei w sprawie litewskiej dwaj sędziowie skarżą się, że poziom ich wynagrodzeń zależy wyłącznie od woli politycznej władzy wykonawczej i ustawodawczej. Według nich poziom wynagrodzeń sędziów nie odpowiada powadze tego urzędu i jest niższy niż honoraria np. adwokatów.
Komentarz rzecznika TSUE
Rzecznik generalny Anthony Michael Collins uznał, że zasada podziału władzy nie pozbawia władzy ustawodawczej lub wykonawczej możliwości decydowania o wielu aspektach organizacji wymiaru sprawiedliwości, w tym o wynagrodzeniach sędziów. Ale ustalając system wynagradzania sędziów, państwa członkowskie nie dysponują nieograniczonym zakresem uznania. W jego ocenie przepisy dotyczące sędziowskich wynagrodzeń powinny opierać się na obiektywnych kryteriach, a wysokość płacy sędziów powinna wystarczać do przyciągnięcia i motywowania osób do wykonywania tego zawodu.
Obniżanie poziomu wynagrodzeń dla sędziów powinno być czasowe, a ich zakres i czas trwania muszą być dostosowane do wagi okoliczności, które uzasadniały ich przyjęcie. Rzecznik generalny doszedł do wniosków, że warunki te zostały spełnione w przypadku polskiego sędziego, bo zastosowane odstępstwo było uzasadnione okolicznościami, m.in. pandemią Covid-19 i wojną Rosji przeciwko Ukrainie.
W sprawie litewskiej zdaniem rzecznika nic nie wskazuje na to, by wynagrodzenia sędziów były traktowane bardziej niekorzystnie niż kwoty wypłacane urzędnikom i osobom pełniącym funkcje publiczne. Przeciętne wynagrodzenie brutto sędziów jest wyższe niż średnia krajowa na Litwie, a porównywanie wynagrodzenia sędziów z honorariami adwokatów jest niewłaściwe, bo sprawowanie urzędu sędziego to służba publiczna, a nie przedsięwzięcie gospodarcze.
Opinia rzecznika nie jest wiążąca dla sędziów
Opinia rzecznika nie jest wiążąca dla sędziów, lecz stanowi propozycję rozstrzygnięcia, którą mogą wziąć pod uwagę, co w większości przypadków robią. Wyrok zapadnie w późniejszym terminie, ale ostateczna decyzja będzie należała do sądów krajowych.
