Wybory samorządowe odbędą się 7 kwietnia 2024 roku, a ich ewentualna druga tura - 21 kwietnia. Podczas wyborów będziemy wybierać radnych gmin, powiatów, sejmików województw, dzielnic m.st. Warszawy, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Jeśli jesteś zameldowany na stałe na terenie gminy, w której chcesz głosować, to możesz dopisać się do rejestru wyborców. Jak to zrobić?
Kto może głosować w wyborach samorządowych?
Wybory samorządowe są równe, powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Głosować mogą pełnoletni obywatele Polski, posiadający czynne prawo wyborcze oraz stale zamieszkujący na obszarze działania danej rady.
Prawo do głosowania na szczeblu gminnym mają również obywatele Unii Europejskiej, ale tylko ci, którzy najpóźniej w dniu głosowania skończą 18 lat oraz stale zamieszkują na obszarze danej gminy. W wyborach do rady powiatu i sejmiku województwa czynne prawo wyborcze mają wyłącznie Polacy.
Prawa głosowania i wybierania nie mają natomiast osoby pozbawione praw publicznych na mocy prawomocnego orzeczenia sądu lub prawomocnego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, a także osoby ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu.
Lista wyborców
Zanim udasz się do lokalu wyborczego, sprawdź, czy znajdujesz się na liście osób uprawnionych do głosowania. Możesz to zrobić na przykład korzystając ze strony internetowej lub aplikacji mObywatel.
Jeśli nie masz zameldowania stałego na terenie gminy, w której chcesz głosować, możesz dopisać się do rejestru wyborców. Dotyczy to jednak osób, które:
- przebywają tam na stałe, ale nigdzie nie zamieszkują (osoby w kryzysie bezdomności),
- mieszkają na stałe w danej gminie, a nie są zameldowane tam na pobyt stały,
- mieszkają na stałe w gminie, ale pod innym adresem niż są zameldowane na pobyt stały,
- są obywatelami państwa członkowskiego Unii Europejskiej, a nie obywatelami polskimi i mieszkają na stałe w danej gminie.
Jak dopisać się do spisu wyborców?
Jak dopisać się do spisu wyborców? Złóż wniosek o wpis z deklaracją, w której podasz swoje obywatelstwo i adres stałego zamieszkania. Wniosek możesz złożyć osobiście w urzędzie, za pośrednictwem poczty lub przez stronę mObywatel.
Wpis do rejestru wyborców jest darmowy i obowiązuje na wszystkie przyszłe wybory lub referenda. Nie jest to więc jednorazowa rejestracja tylko na najbliższe wybory. Wniosek o wpisanie do rejestru można składać przez cały rok, jednakże najpóźniej należy to zrobić w ostatnim dniu pracy urzędu przed dniem głosowania, w godzinach pracy urzędu.
Warto pamiętać, że w wyborach samorządowych nie można (tak, jak w wyborach parlamentarnych) oddawać głosu w dowolnym lokalu na obszarze Polski po otrzymaniu zaświadczenia o prawie do głosowania we własnej gminie.
Głosowanie poza miejscem zameldowania
Dla osób, które z różnych przyczyn nie mogą być obecne w swoich gminach w dniu wyborów, możliwość głosowania spoza swojego stałego miejsca zameldowania ma duże znaczenie. Chociaż wybory prezydenckie i parlamentarne oferują pewne ułatwienia, jak np. dopisanie do ogólnokrajowego rejestru wyborców lub wydanie zaświadczenia o uprawnieniach do głosowania, to w przypadku wyborów samorządowych takich opcji nie ma.
Zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego, aby uczestniczyć w głosowaniu podczas wyborów samorządowych, konieczne jest figurowanie w rejestrze wyborców danej gminy. Osoby na stałe zameldowane w danej gminie są automatycznie umieszczane w rejestrze. Jednak mieszkańcy gminy, którzy nie mają stałego zameldowania, muszą podjąć dodatkowe działania, aby móc zagłosować.
Jeśli mieszkamy w danej gminie bez zameldowania na pobyt stały, możemy wciąż oddać głos na lokalną listę. Wymaga to jednak złożenia pisemnego wniosku u wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Wniosek musi zawierać podstawowe dane, takie jak nazwisko, imię (lub imiona), imię ojca, datę urodzenia oraz numer PESEL wnioskodawcy. Dodatkowo należy dołączyć kopię dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz pisemną deklarację, w której wnioskodawca potwierdza swoje obywatelstwo i adres stałego zamieszkania na terenie Polski.
Chociaż obowiązujące przepisy nie wyznaczają konkretnego terminu składania wniosku o wpisanie do rejestru wyborców gminy, to wójt, burmistrz lub prezydent miasta mają trzy dni na jego rozpatrzenie. Dlatego warto działać z wyprzedzeniem, aby nie stracić możliwości oddania głosu.
Oddanie głosu na listę z innej gminy
Natomiast, jeśli przebywamy czy zamieszkujemy czasowo daną gminę i chcemy tam oddać głos na listę z innej gminy (np. naszego rodzinnego miasta), to będziemy zawiedzeni. Kodeks wyborczy nie przewiduje takiej opcji. Kluczowym czynnikiem tego ograniczenia jest logistyka związana z organizacją wyborów. Dostarczenie kart do głosowania w różne miejsca zgodnie z aktualnym miejscem pobytu wyborców stanowiłoby spore wyzwanie organizacyjne i finansowe.