Zmiany wynikają z ustawy o aplikacji mObywatel, która ułatwia elektroniczne zgłaszanie utraty dowodu.
Nowe regulacje
- Organy gminne będą przetwarzać zgłoszenia o utracie lub uszkodzeniudowodu w Rejestrze Dowodów Osobistych.
- Obywatele będą mogli zgłaszać problem online, a system automatycznie zweryfikuje dane.
- W przypadku rozbieżności urzędnicy sprawdzą dane w innych dostępnych rejestrach.
Obowiązek powiadamiania obywateli o unieważnieniu dowodu
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na brak przepisów zobowiązujących do informowania obywateli o unieważnieniu ich dowodu osobistego. Obecnie osoba, która sama zgłosi utratę dokumentu, otrzymuje potwierdzenie. Natomiast jeśli dowód zostanie unieważniony z urzędu (np. z powodu zmian w rejestrze PESEL), właściciel dokumentu może o tym nie wiedzieć.
Brak powiadomień o unieważnieniu dowodu. Skutki dla obywateli
Nieinformowanie obywateli o unieważnieniu dowodu, według RPO, może prowadzić do poważnych konsekwencji:
- Problemy na granicy – osoby podróżujące po Unii Europejskiej mogą zostać zatrzymane podczas odprawy granicznej.
- Kłopoty z tożsamością – obywatele mogą zostać zatrzymani przez policję podczas kontroli drogowej.
- Utrudnienia w życiu codziennym – np. brak możliwości skorzystania z usług wymagających ważnego dowodu osobistego.
Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich
RPO już wcześniej apelował do MSWiA o wprowadzenie obowiązku informowania obywateli o unieważnieniu dokumentów. Ministerstwo nie uwzględniło jednak tych uwag.
Według resortu, obywatele mogą samodzielnie sprawdzić status dowodu na stronie www.gov.pl, jeśli mają profil zaufany. Istnieje system powiadamiania w rejestrze danych kontaktowych, ale jest on dobrowolny i nie obejmuje wszystkich obywateli. Zdaniem RPO takie rozwiązanie jest niewystarczające. Nie każdy obywatel korzysta z profilu zaufanego, a wiele osób nie zarejestrowało się w systemie powiadomień.
Postulaty RPO
RPO proponuje, aby państwo zobowiązało urzędy do:
- Wysyłania powiadomień tradycyjną pocztą lub e-mailem do osób, których dowód został unieważniony.
- Korzystania z rejestru PESEL do identyfikacji obywateli, których dokumenty straciły ważność.