Globalne zmiany klimatyczne wpływają na całe ekosystemy oraz na pojedyncze organizmy. Najlepszym przykładem są ptaki, które zmieniają przez to swoje zachowania oraz kierunek migracji, co wiąże się z implikacjami dla całej przyrody. Mówimy w tym przypadku o tak zwanym przesunięciu fenologicznym. Jest to zmiana kalendarza różnych zdarzeń biologicznych, w tym właśnie migracji ptaków. Przesunięcie terminu może jednak powodować utrudnienia w dostępie do pokarmu.
Skąd wzięły się klucze dzikich gęsi nad Polską?
Obecność dzikich gęsi na styczniowym niebie jest czymś dziwnym i zaskakującym. Niemniej jednak ptaki przelatują nad Polską w ogromnej liczbie. Jest to bezpośrednio związane z ociepleniem klimatu. Na antenie Polsat News Łukasz Wardecki z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków stwierdził, że obecnie w naszym kraju może przebywać nawet 300 tysięcy gęsi. Skąd wzięły się w Polsce? Przyleciały do nas głównie z Dalekiej Północy. Do tej pory zimowały w dolinach rzek w Belgii, Holandii, Niemczech i częściowo również w naszym kraju. Zmiana klimatu spowodowała, że ich zimowiska przesunęły się jednak na wschód Europy.
Ocieplenie wpływa na ptaki w różny sposób. Wszystko zależy od gatunku. Niektóre mogą dzięki temu znaleźć lepsze siedliska, jednak inne mają problem z poszukiwaniem pokarmu i miejsca do przezimowania. To zagrożenie dotyczy głównie osobników, które naturalnie zamieszkują tereny, gdzie panuje niższa temperatura. Zmieniający się klimat może bowiem wyprzeć ich z dotychczasowych siedlisk.
Jakie mogą być skutki zmiany klimatu dla ptaków migrujących?
Zagrożenia dotyczą różnych sfer. Utrudniony dostęp do pożywienia w pewnych okresach wiąże się z pogorszeniem kondycji ptaków oraz gorszą reprodukcją. Poza tym ptaki, które do tej pory nie musiały podejmować długich migracji, mogą być zmuszone do przemieszczania się na większe odległości w celu poszukiwania jedzenia i siedlisk. To z kolei wiąże się z ryzykiem wypadków i koniecznością zaadaptowania do nowych warunków. Może też pojawić się konkurencja między poszczególnymi gatunkami. Do tego dochodzą ekstremalne zjawiska pogodowe, które są niebezpieczne dla zwierząt.
Najbardziej narażone na negatywne konsekwencje są ptaki żyjące w chłodnych regionach Europy, bowiem zmieniający się klimat znacznie ogranicza ich liczebność. Poza tym ptaki żyjące na obszarach, gdzie wzrosła temperatura, mogą rezygnować z migracji. Dobrym przykładem jest gęś gęgawa. Dr Bartosz Krakowski, ornitolog, z którym rozmawiał Polsat News, zauważył, że jeszcze 40 lat temu około 90 proc. osobników zimowało w Tunezji, Algierii lub Hiszpanii. Obecnie pozostają w Polsce i zimują w okolicy lub w samym miejscu lęgu.
Kryzys klimatyczny ma ogromny wpływ na wiele gatunków ptaków, w tym na gatunki zagrożone. Dotyczy to ich zdolności do przetrwania, rozmnażania i możliwości utrzymania populacji. Skuteczna ochrona ptaków wymaga działań zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym, a ich celem powinno być minimalizowanie szkodliwych skutków zmiany klimatu.