Rudzińska-Bluszcz: O trzech sposobach, jak na nowo polubić państwo w roku wyborczym

Patrząc z lotu ptaka, poza życiem na tym samym geograficznym terytorium, na co dzień niewiele nas już łączy – czasem chwilowo spajają tragedie, jak Smoleńsk czy wojna za miedzą. Jest wielu pretendentów do zszywania Polski – od organizacji społecznych, które sadzają zwaśnionych przy jednym stole, po polityków, którzy szczególnie w roku wyborczym prezentują się jako mężowie/żony stanu. Zaskakująco od lat w tych działaniach my – obywatele -wydajemy się być audytorium pasywnym, pilnie trzymającym się wytycznej: moja chata z kraja. Święty spokój odnajdujemy w bańkach zawodowych, towarzyskich, szkolnych. Tymczasem, są rzeczy wspólne i pilne. Zmiany klimatu, łączące się z nimi migracje, wojna w Ukrainie. Co my jako obywatele możemy zrobić? Rok 2023 daje unikalne szanse na działanie.

Dajmy szansę instytucjom

Po pierwsze, dajmy szansę instytucjom. Rozumiem tych, którzy mówią ze zrezygnowaniem: zniechęciłem się. Pięć lat pracy w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich otworzyło mi oczy na problemy, z którymi mierzymy się w zetknięciu z instytucjami publicznymi: o pomstę do nieba woła niekiedy przewlekłość, bezduszność, formalizm, biurokracja rodem z PRL. Niemniej, podobnie jak w przypadku parlamentarzystów, nie zawsze musimy biernie się temu przyglądać – są instytucje rzecznicze (Rzecznik Praw Obywatelskich ale także Praw Dziecka, Praw Pacjenta, Małych i Średnich Przedsiębiorców, konsumentów), są organy nadrzędne, są sądy. Kluczowy jest jednak fakt, że instytucje państwowe nie są bytem od nas abstrakcyjnym – są częścią państwa, którą tworzymy i na którą mamy wpływ. Nie dajmy się zwieść temu, że kluczowe dla demokracji instytucje w Warszawie odgrodzone są od kilku lat płotem, by obywatel do nich nie dotarł. Nie bez przyczyny urzędnik państwowy pełni służbę – i służyć ma nam, obywatelom. W czasach niepewności – a bez wątpienia w takich żyjemy, to właśnie instytucje mogą być kotwicą, która nas jako państwo i społeczeństwo utrzyma na powierzchni. Politycy przychodzą i odchodzą, a system publiczny funkcjonuje niezależnie od tego, niczym byt odrębny.

Świadomy udział w wyborach

Po drugie, świadomie wybierzmy w wyborach. Każdy z 560 parlamentarzystów uroczyście ślubuje rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec nas. Ponad pół tysiąca osób pracuje przez 4 bite lata dla naszego dobra. Jeśli tego nie czujemy, możemy winić także siebie - przecież to na nas spoczywa rozliczenie tej obietnicy w naczelnym akcie wykonywania obywatelskich praw: w akcie powszechnego głosowania co 4 lata. Warto jednak dostrzec także to, co dzieje się przed samą niedzielą wyborczą. Kampania wyborcza to unikalny czas, kiedy politycy jeżdżą po kraju. Ilu z nas pyta swoich politycznych wybrańców o wizję Polski za 5 czy 10 lat?

Rozmawiajmy

Po trzecie, rozmawiajmy, szukajmy nieoczywistych sojuszników, pokazujmy że linie podziału niekoniecznie pokrywają się z sondażami wyborczymi czy narracją ulicy Wiejskiej. Jako prezeska fundacji z radością dostrzegam, że miejsce działaczy organizacji trzeciego sektora wreszcie znajduje się w panelach dyskusyjnych głównych konferencji, dotychczas zastrzeżonych dla grona biznesowego. Nic tak nie otwiera mi oczu i nie inspiruje do nieschematycznych działań jak rozmowa z ludźmi spoza mojego kręgu zawodowo-towarzyskiego. Wierzę, że każdy z nas – aktywistów, pracowników korpo, akademików czy artystów ma dostęp do wycinka polskiej rzeczywistości i tylko wspólne złożenie tej mozaiki da pełen obraz. Okno możliwości jest teraz - nigdy tak uważnie politycy nie wsłuchują się w głos obywateli jak w okresie okołowyborczym.

Myślę, jak te trzy kroki wprowadzić w życie w 2023 roku. Czas wydaje się idealny. Może uda nam się zaprzeczyć w praktyce powiedzeniu, że mądry Polak po szkodzie?