Piotr Gursztyn: Pańskie ugrupowanie, czyli PO, chce odebrać esbekom przywileje emerytalne. To słuszny pomysł?
Jan Rulewski*: Opinia publiczna jest za, politycy też. Ale według mnie nie wystarczy komuś zabrać, trzeba też naprawić krzywdy. Powinno się nie tylko obniżyć emerytury tym "dżentelmenom”, ale też dodać ich ofiarom.
Kim byli owi "dżentelmeni”?
Podzieliłbym ich na dwie grupy. Jedna to ludzie powołani przez Jaruzelskiego ad hoc do wzmocnienia sił w stanie wojennym. To była stara kadra, zacietrzewieni ludzie, którzy nawet oskarżali Jaruzelskiego o zbytnią łagodność. Rozumiem, że chodziło im o to, iż w więzieniach siedziało za mało ludzi. Chcieli, by Jaruzelski rządził dekretami, by wyroki zapadały na podstawie uznania SB.
Druga grupa była nieco liberalniejsza, nazwałbym ich ludźmi o umysłowości Wolszczana. Uważali, że każde państwo potrzebuje swoich janczarów. Nie ingerowali w nasze poglądy, oni tylko dobrze wykonywali - jak mówili - swoją robotę. U nich nie było zacietrzewienia.
Emerytury mają jednak zostać obniżone wszystkim. Na czym polegało draństwo jednych i drugich?
Na cynizmie. Jedni nie dopuszczali, że ktoś może mieć inne poglądy. Drugich interesowała tylko pensja, ale oni też wykonywali brudną robotę.
Brudnej roboty SB raczej nie unikała?
Symbolem jest Grzegorz Piotrowski i jego kompani [mordercy ks. J. Popiełuszki – przyp. red.].
Pan też to odczuł. W 1981 w czasie tzw. wypadków bydgoskich pan i inni działacze „S” zostaliście pobici w urzędzie wojewódzkim.
Ci, którzy nas bili, to tacy z tej grupy zacietrzewionych, którym wmówiono, że poza socjalizmem niczego być nie może. Wielu z tych ludzi czuło nienawiść, wyrażali ją w katowaniu ofiar. To było coś więcej niż tylko wykonywanie swojej roboty.
Sadyzm?
To trafne określenie. Piłkarz nie jest usatysfakcjonowany, gdy nie strzeli bramki. A esbek gdy nie spoliczkuje, nie wywiezie do lasu, nie zamknie. Zauważmy, że gdyby Piotrowski miał się ograniczyć do czystego zawodowstwa, to wywiózłby księdza do lasu, tam go zastrzelił, ciało zakopał, i wrócił do żony w poczuciu spełnionej misji. Ale nie, on się znęcał, wiązał księdza, patrzył, jak cierpi. Oni musieli mieć poczucie absolutnej władzy nad ofiarą.
Może to wyjątek?
Pamiętam, gdy nas przewożono, w tym Grzegorza Palkę [członka prezydium KK
S”, w latach 1990 - 94 prezydenta Łodzi], na jakieś badania lekarskie. Siedzieliśmy w suce w kajdankach na rękach. Palka, spoglądając na eskortującego nas oficera, zauważył, że ten się uśmiecha i bawi się pistoletem, w nas celując. Nikt z nas nie myślał, że on będzie do nas strzelać, ale było widać, że chce nam pokazać swoje miejsce, podkreślić, kto jaką ma pozycję. No i Palka powiedział do niego, że ten pistolet może jeszcze wystrzelić. A ten, nic nie mówiąc, uderzył go w twarz. Zaspokoił swoją sadystyczną żądzę.
Czy ten esbek poniósł jakieś konsekwencje?
Nie wiem. Nie znaliśmy jego nazwiska. Ale to przykład takiego właśnie sadyzmu.
*Jan Rulewski był w latach 1980 – 81 szefem regionu bydgoskiego „S”, obecnie jest senatorem PO
