Eksperci od spraw konstytucyjnych, którzy sporządzili analizy na zlecenie poseł Kamili Gasiuk-Pihowicz, przewodniczącej komisji sprawiedliwości i praw człowieka w Sejmie, zwracają uwagę na kontrowersje dotyczące niektórych propozycji związanych z Trybunałem Konstytucyjnym.
Pomimo planów procedowania projektów na ostatnim posiedzeniu izby niższej, zostały one niespodziewanie wykreślone z listy obrad przez marszałka Sejmu. Pierwsze czytanie projektów ma nastąpić podczas najbliższego posiedzenia, zaplanowanego na 24 kwietnia.
Projekty zmian w TK niezgodne z konstytucją?
Posłowie z partii rządzącej przygotowali dwa projekty mające na celu uregulowanie sytuacji w Trybunale Konstytucyjnym. Pierwszy z nich to projekt ustawy dotyczącej TK, który ma kompleksowo określić status Trybunału oraz jego struktur oraz ustalić procedury postępowań przed tą instytucją. Drugi projekt wprowadza przepisy dostosowujące obecną strukturę TK do wymogów nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
Chociaż eksperci przygotowujący opinie dla prac legislacyjnych podkreślają, że projekty idą w dobrym kierunku, to jednocześnie zauważają pewne przepisy, które mogą podlegać ocenie pod względem zgodności z konstytucją.
Czy zmiany w Trybunale Konstytucyjnym są zgodne z konstytucją?
Jednym z potencjalnych błędów jest propozycja, aby prawo do żądania wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec sędziego TK przysługiwało również prezydentowi i prokuratorowi generalnemu. Dr Agnieszka Bień-Kacała z Uniwersytetu Szczecińskiego jest przekonana, że taki krok może naruszać niezawisłość sędziowską. Warto podkreślić, że Trybunał Konstytucyjny już wcześniej stwierdził, że ingerencja organów zewnętrznych spoza władzy sądowniczej w sferę odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów TK, poprzez formalne żądanie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, może wpłynąć na sposób postrzegania TK jako niezależnego organu władzy sądowniczej, zapewniającego należyte wykonywanie swoich kompetencji.
Dr Bień-Kacała wyraża też zastrzeżenie dotyczące propozycji projektodawców, dotyczące przekazania kompetencji do wydawania zgody na pociągnięcie sędziego TK do odpowiedzialności karnej lub pozbawienia go wolności sądowi dyscyplinarnemu.
Również dr Marcin Szwed z Uniwersytetu Warszawskiego zgłosił liczne zastrzeżenia do projektów legislacyjnych. Jego zdaniem, propozycje te mogą być sprzeczne z konstytucją, zwłaszcza w kwestii wygaśnięcia stosunków pracy obecnych pracowników kancelarii i biura służby prawnej Trybunału Konstytucyjnego.
Dr Szwed wyraża także obawy co do propozycji dotyczącej wyroków wydanych przez składy sędziowskie z udziałem tzw. dublerów. Zdaniem Szweda, takie postanowienie może naruszać zasadę praworządności i prowadzić do niepewności prawnej. Konstytucjonalista zaleca przeprowadzenie oceny skutków proponowanych regulacji oraz wprowadzenie odpowiednich zabezpieczeń, aby uniknąć potencjalnych negatywnych konsekwencji tego rozwiązania lub uregulowanie statusu wyroków TK wydanych przez niewłaściwe składy w inny sposób.