Jak napisano, "zmiana ustawy podyktowana została zmianą uwarunkowań międzynarodowych, do których doszło wskutek wojny, którą Rosja rozpoczęła przeciwko Ukrainie 24 lutego 2022 r.".
W uzasadnieniu do ustawy wskazano, że dalsze funkcjonowanie Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia "w niezmienionym kształcie, wobec braku podobnej instytucji zajmującej się problematyką ukraińską czy białoruską, byłoby odbierane jako wyraźne uprzywilejowanie przez państwo polskie dialogu z Rosją".
Zaznaczono, że mobilizowanie i organizowanie polsko-rosyjskiego oddolnego dialogu społecznego napotyka dziś ogromne przeszkody - "reżim Władimira Putina czyni bowiem wszystko, aby utrudnić Rosjanom angażowanie się w poważną i uczciwą rozmowę, co do zasady leżącą w długofalowym interesie Rzeczypospolitej Polskiej". - Ponadto, współpraca z analogiczną rosyjską instytucją, powołaną do dialogu, nie przyniosła żadnych wymiernych efektów wskutek decydującego wpływu na jej działalność środowisk nacjonalistycznych i sowietofilskich - zwrócono uwagę w uzasadnieniu.
Co zamiast dialogu z Rosją?
Ustawa przewiduje przekształcenie Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego, którego celem działalności będzie inicjowanie, wspieranie i podejmowanie działań na rzecz dialogu i porozumienia w stosunkach Polaków z narodami Europy Wschodniej, w szczególności z Ukraińcami, Białorusinami, Gruzinami, Mołdawianami i Rosjanami.
Do zadań Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego będzie należało: prowadzenie badań naukowych; prowadzenie działalności wydawniczej; upowszechnianie w Polsce i poza jej granicami wiedzy o sytuacji politycznej, historii, kulturze i dziedzictwie narodów Europy Środkowej i Wschodniej; prowadzenie i wspieranie działalności edukacyjnej; zwalczanie stereotypów; przeciwdziałanie dezinformacji; organizowanie konferencji, seminariów, wykładów oraz debat publicznych; dofinansowywanie przedsięwzięć podejmowanych na rzecz dialogu i porozumienia w stosunkach Polaków z narodami Europy Wschodniej, prowadzenie programów stypendialnych oraz utrzymywanie kontaktów z ośrodkami akademickimi, eksperckimi, naukowymi, kulturalnymi i politycznymi.
Nowelizacja zakłada ponadto m.in.: likwidację jednego z organów Centrum tj. Międzynarodowej Rada Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia; zmiany w zakresie wymaganej znajomości języków obcych przez Dyrektora Centrum - w miejsce znajomości języka rosyjskiego wprowadzono znajomość języka angielskiego oraz ukraińskiego lub rosyjskiego; podwyższenie limitu maksymalnego z 3 do 15 proc. dotacji podmiotowej określonej w ustawie budżetowej na dany rok przeznaczanej na fundusz stypendialny utworzony w Centrum oraz wprowadzenie regulacji dotyczących pracowników naukowych Centrum (wymagań w zakresie stopni naukowych, obowiązków i uprawnień m.in. w zakresie urlopu wypoczynkowego w wymiarze 36 dni w roku kalendarzowym).
Katarzyna Krzykowska