Zgodnie z wpisem z Kodeksu Pracy (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141, Art. 39), pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi objętemu ochroną przedemerytalną. Wiąże się to więc z zagwarantowaniem zatrudnienia do końca czasu trwania umowy. Okres ochronny przedemerytalnej dotyczy jedynie osób, które są zatrudnione na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony lub określony na tyle, że okres zatrudnienia pozwala osiągnąć wymagany wiek emerytalny.
Komu przysługuje ochrona przedemerytalna?
Ochrona przedemerytalna to forma zapewnienia zatrudnienia osobom zbliżającym się do wieku emerytalnego, czyli okresowi, w którym zgodnie z przepisami mają prawo przejść na emeryturę. Przepisy regulują, że ten okres przypada na cztery lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracownika. W Polsce wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Wynika z tego, że ochrona przedemerytalna dla kobiet obowiązuje od 56. roku życia, a dla mężczyzn od 61. roku życia.
W tym okresie zgodnie z przepisami zawartymi w Kodeksie Pracy (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141, Art. 39), pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę z pracownikiem, jeżeli jego staż pracy pozwala mu na nabycie prawa do emerytury po osiągnięciu odpowiedniego wieku. Czas pracy niezbędny do spełnienia warunków uprawniających do otrzymania emerytury, zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z 27 października 2022 roku, aktualnie wynosi 20 lat dla kobiet oraz 25 lat dla mężczyzn. To oznacza, że tylko te osoby, które posiadają określony staż pracy, mają prawo do gwarantowanej emerytury.
Ochrona przedemerytalna: Trzeba spełnić dwa warunki
Aby móc skorzystać z ochrony przedemerytalnej konieczne jest spełnienie dwóch warunków: nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego oraz posiadanie odpowiedniego okresu zatrudnienia. Jeśli pracownik osiągnie wiek umożliwiający korzystanie z ochrony przedemerytalnej, ale nie spełnia warunków dotyczących wymaganego stażu pracy do nabycia prawa do emerytury, to nie będzie miał prawa do tej ochrony.
Warto również wskazać na sytuację, gdy pracownik na mocy swojego zawodu może przekroczyć wiek emerytalny i przystąpić do wcześniejszej emerytury. Jeżeli pozostałe ustawowe kryteria są spełnione, ochrona przedemerytalna również będzie go dotyczyć. W takim przypadku taka ochrona stosowana jest 4 lata przed osiągnięciem obniżonego wieku emerytalnego.
Ochrona przedemerytalna tylko raz
Należy podkreślić, że ochrona przedemerytalna przysługuje osobie tylko raz. Oznacza to, że jeśli pracownik, który ma obniżony wiek emerytalny, postanowi kontynuować pracę i nie skorzysta z wcześniejszej emerytury, to w kolejnych latach pracy nie będzie mógł już skorzystać z tej formy ochrony.
Warto dodać, że wypowiedzenie umowy złożone przed rozpoczęciem ochrony przedemerytalnej, a trwające w jej trackie jest zgodne z prawem. W praktyce oznacza to, że pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę pracownikowi nawet krótko przed rozpoczęciem ochrony przedemerytalnej, zgodnie z przepisami prawa. Należy również zwrócić uwagę na pracowników, którzy są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę na czas określony. Będą oni objęci ochroną przed zwolnieniem tylko wtedy, gdy okres trwania umowy pokrywa się z okresem ochrony przedemerytalnej. Jeśli data zakończenia współpracy przypada w trakcie trwania okresu ochrony przedemerytalnej, pracodawca nie jest zobowiązany do przedłużania umowy.
Kiedy nie obowiązuje ochrona przedemerytalna?
Istnieją okoliczności, w których ochrona przedemerytalna nie obowiązuje. Jednym z takich przypadków jest sytuacja opisana w Kodeksie Pracy (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141, Art. 40), w której odstępuje się od ochrony przed rozwiązaniem umowy o pracę, gdy pracownik uzyska prawo do renty z powodu całkowitej niezdolności do pracy.
Ochrona przedemerytalna nie będzie miała zastosowania także w przypadkach:
- Ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy przez pracodawcę,
- Rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, znane jako zwolnienie dyscyplinarne,
- Rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia ze względu na długotrwałą nieobecność w pracy.