Polskie symbole narodowe to godło, czyli Orzeł Biały, barwy biało-czerwone i hymn — Mazurek Dąbrowskiego. Zmieniały się one na przestrzeni lat, wraz z wydarzeniami. Obecnie znane symbole zostały oficjalnie określone w 1980 roku we wspomnianej wyżej ustawie. Ustalono w niej także zasady używania, wygląd oraz obowiązki organów państwowych i obywateli. Co warto wiedzieć na temat historii godła, barw i hymnu?
Od orła piastowskiego do godła
Zgodnie z ustawą, godło Polski przedstawia orła białego ze złotą koroną na głowie. Jest ona zwrócona w prawo. Ptak ma rozwinięte skrzydła oraz złoty dziób i szpony. Orzeł jest umieszczony na czerwonym polu tarczy. Wybór tego, a nie innego ptaka jest nieodłącznie związany z początkami państwa polskiego. Każde dziecko uczy się historii o Lechu i orle oraz założeniu miasta Gniezno. Ptak jest symbolem władzy i potęgi, uważa się go również za króla swojego gatunku. Z tego względu Piastowie umieszczali jego wizerunek na monetach i pieczęciach. Znalazł się też na Szczerbcu, czyli mieczu koronacyjnym polskich królów. Orzeł w koronie był oficjalnym herbem naszego kraju już w XIII wieku, za panowania Przemysła II.
Wraz ze zmianami w kulturze, sztuce i polityce, herb ulegał przeobrażeniom. Za czasów Zygmunta I zaczęto wprowadzać wersje wielopolowe. Symbolem Rzeczypospolitej Obojga Narodów był herb czteropolowy, w którym umieszczono naprzemiennie polskiego Orła Białego i litewską Pogoń przedstawiającą rycerza na koniu. To nie koniec zmian. Później zastąpiono otwartą koronę, która wieńczyła godło koroną zamkniętą. Miało to oznaczać suwerenność. Dodano także piąte pole w postaci tarczy sercowej, w którym umieszczono osobisty herb aktualnie panującego króla. Taki wzór funkcjonował do końca XVIII w.
Herb pełnił ważną funkcję w czasach zaborów. Pod jego symbolem nasi przodkowie stawali do walki z zaborcami, a następnie w czasie I wojny światowej. Używały go Legiony Polskie, Błękitna Armia i Korpusy Polskie w Rosji. Po odzyskaniu niepodległości Orzeł Biały w koronie w czerwonym polu stał się oficjalnym herbem Rzeczypospolitej Polskiej. Nawiązywał on swoim wyglądem do tradycji przedrozbiorowej, co miało być symbolem ciągłości państwa polskiego. W 1927 roku pojawił się nowy projekt nawiązujący do Orła Białego z czasów Stefana Batorego. Po II wojnie światowej władze komunistyczne pozbawiły orła korony. Dopiero po 1989 roku wróciła ona na swoje miejsce. Obecny herb obowiązuje od 1990 roku.
Barwy narodowe na przestrzeni wieków
Barwy Rzeczypospolitej Polskiej to biel i czerwień. Nawiązują one do herbu Królestwa Polskiego, gdzie biały dotyczy orła, zaś czerwień pola tarczy. Oznacza to, że mają pochodzenie heraldyczne. Barwy stosowano już w okresie wczesnego średniowiecza, jednak oficjalnie uznano je za narodowe dopiero w czasie powstania listopadowego. Te postanowienia utrzymał Sejm Ustawodawczy RP. Postanowił także, że polska flaga będzie składać się z dwóch podłużnych, równoległych pasów, z czego biały znajduje się u góry, zaś czerwony na dole. Te zasady obowiązują do dziś. 2 maja obchodzimy święto narodowe, znane jako Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej.
Historia Mazurka Dąbrowskiego
Nasz hymn narodowy nosi tytuł “Mazurek Dąbrowskiego” i został napisany w 1797 roku przez Józefa Wybickiego niedaleko Bolonii. W tym czasie to właśnie tam tworzono Legiony, które miały walczyć o wolność Polski u boku Napoleona. Pierwsze słowa utworu mają wyrażać nadzieję na odzyskanie niepodległości. Pieśń dotarła do Polski będącej pod rządami zaborców za pośrednictwem emisariuszy. Gdy nasz kraj odzyskał suwerenność w 1918 roku, rozpoczęły się dyskusje na temat wyboru hymnu.
Do tej roli pretendowało kilka pieśni. Jedną z nich była “Bogurodzica”, którą śpiewano m.in. podczas bitwy pod Grunwaldem, inną “Boże, coś Polskę” z 1816 roku. Cieszyła się ona popularnością w trakcie powstania styczniowego. Ważną pieśnią dla Polaków jest także “Rota” napisana przez Marię Konopnicką. Oprócz tego rozważano “Warszawiankę”, “Chorał (Z dymem pożarów…)” i “My, Pierwsza Brygada”. Okazało się jednak, że najważniejsza dla naszych rodaków jest “Pieśń Legionów Polskich we Włoszech”, dziś znana jako “Mazurek Dąbrowskiego”. Uznano ją za hymn narodowy w 1927 roku.
Podczas obchodów 11 listopada warto pamiętać o zasadach obowiązujących w trakcie wykonywania i odtwarzania hymnu. Wymagana jest postawa “na baczność” oraz zachowanie powagi i spokoju.