Ustawa o związkach partnerskich. Co wiemy na razie o tym projekcie?

Ustawa o rejestrowanych związkach partnerskich. Na jakim jest etapie?

W Wykazie Prac Legislacyjnych Rządu 8 lipca br. pojawiła się informacja, że w IV kwartale br. rząd ma się zająć dwoma projektami ustaw o związkach partnerskich. Nie opublikowano jeszcze tych dokumentów, ale w informacji znajdziemy opis rozwiązań, jakie będą zawierać. Można się spodziewać, że gotowe projekty również wkrótce ujrzą światło dzienne i trafią do konsultacji.

ZOBACZ kanał Dziennik.pl na WhatsAppie

"Lubię poniedziałki! Po wielu miesiącach spotkań, negocjacji i pracy zespołu eksperckiego - projekt ustawy o związkach partnerskich oficjalnie na ścieżce rządowej. Co to znaczy? Mamy wpis projektu do wykazu prac rządu. To kolejny krok, a przed nami uzgodnienia międzyresortowe oraz konsultacje publiczne. Każdy kolejny krok zbliża nas do Polski, która będzie bardziej przyjazna, bezpieczna i otwarta – dla wszystkich. Polski, którą Wam obiecaliśmy" – skomentowała w mediach społecznościowych Katarzyna Kotula, ministra ds. równości, odpowiedzialna za przygotowanie nowych przepisów.

Zawiązek partnerski nie tylko dla par jednopłciowych. Jak będzie zawierany?

Z zapowiedzi wynika, że rejestrowany związek partnerski będą mogły zawrzeć dwie osoby pełnoletnie, stanu wolnego, niezależnie od płci. Zawarcie związku będzie miało przełożenie na stan cywilny partnerów. W związku z tym osoby chcące go zawrzeć będą oni musiały złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenie o braku przeszkód do jego zawarcie. Co dalej? "(…) kierownik urzędu stanu cywilnego ocenia zdolność do jego zawarcia i dokonuje wpisu do rejestru związków partnerskich" – czytamy w rządowym opisie.

Związek partnerski a wspólność majątkowa

Zawarcie rejestrowanego związku partnerskiego nie będzie oznaczało automatycznej wspólności majątkowej (jak ma to miejsce w przypadku małżeństwa w którym co do zasady panuje wspólność i trzeba dopiero podjąć specjalne kroki, by to zmienić). W opisie projektu czytamy, że "osoby wchodzące w rejestrowany związek partnerski łączy ustrój rozdzielności majątkowej".

Wspólność majątkowa między osobami zawierającymi rejestrowany związek partnerski będzie mogła być zawarta w formie oddzielnego aktu notarialnego. Tzw. umowa majątkowa partnerska ma ustanawiać wspólność majątkową (wspólność partnerską) obejmującą przedmioty majątkowe określone w tej umowie (wspólny majątek partnerski). Umowa taka może poprzedzać zawarcie rejestrowanego związku partnerskiego.

Dziedziczenie, podatki, renta po zmarłym. Jakie prawa da związkom partnerskim ustawa?

Z Wykazu Prac Legislacyjnych Rządy wynika, że przepisy o związkach partnerskich będą wprowadzane za pomocą dwóch ustaw: ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich oraz ustawy wprowadzającej ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich. Ten drugi projekt będzie zawierał przepisy zmieniające zapisy innych ustaw "w celu przyznania osobom w związkach partnerskich uprawnień w obszarze opieki zdrowotnej, zabezpieczenia społecznego, dziedziczenia i podatków" – czytamy.

Liczba korekt, jakie trzeba będzie wprowadzić, jest dosyć długa (co może mieć znaczenie dla tempa prac nad projektem). Jak czytamy, zmiany obejmą w szczególności:

• rozszerzenie definicję osoby bliskiej w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta;
• przyznanie prawa pochówku w ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych;
• umożliwienie dziedziczenia ustawowego po zmarłej partnerce/zmarłym partnerze;
• zwolnienie od podatku od spadków i darowizn oraz czynności cywilnoprawnych;
• wprowadzenie możliwość wspólnego rozliczania osób partnerskich, które zawarły umowę o wspólności majątkowej;
• możliwość objęcia partnerki/partnera ubezpieczeniem zdrowotnym;
• reprezentowanie partnerki/partnera przed urzędami i sądami;
• wprowadzenie prawa do renty rodzinnej w przypadku śmierci partnerki/partnera i do zasiłku opiekuńczego w przypadku konieczności sprawowania opieki nad chorą partnerką/chorym partnerem.

Przepisy o związkach partnerskich a wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Autorzy projektu tłumaczą, że wprowadzają do polskiego porządku prawnego instytucję rejestrowanych związków partnerskich Polska wykona wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 12 grudnia 2023 r. w sprawie Przybyszewska i inni przeciwko Polsce. Stwierdzono w nim, że nasz kraj narusza art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, tj. prawo do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego. "Zgodnie z tym wyrokiem, Polska jest zobowiązana do zapewnienia ram prawnych umożliwiających parom tej samej płci odpowiednie uznanie i ochronę ich związku. Ochrona par tej samej płci powinna by odpowiednia i zapewniać prawo do wsparcia materialnego, odnosić się do podatków i dziedziczenia, a także nakładać na partnerki i partnerów prawa i obowiązki w zakresie wzajemnej pomocy" – czytamy w oficjalnej informacji o projekcie.

Rejestrowany związek partnerski jako odpowiedź na zmiany społeczne?

Przedstawiając cele projektu i przyczyny wskazujące na potrzebę przyjęcia zmian w nim zawartych minister ds. równości uzasadnia je również zmianami społecznymi. "Z Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 roku wynika, że w Polsce spada liczba małżeństw, ale rośnie liczba związków nieformalnych: w 2011 roku było ich 316,5 tys., a w 2021 – 552,8 tys. Rośnie też liczba małżeństw bez dzieci - w ciągu dekady liczba małżeństw z dziećmi zmniejszyła się z 41,8 proc. ogółu rodzin do zaledwie 22,3 proc. Statystyki pokazują więc wyraźnie, że coraz więcej rodzin w Polsce to osoby pozostające w związkach nieformalnych. Niewątpliwie zatem istnieje potrzeba społeczna zwiększenia ochrony prawnej rodzin tworzonych przez pary tej samej i różnej płci, które nie zawierają małżeństw" – czytamy.