Opłaty za groby bezprawne! Czy Polacy mogą liczyć na zwrot pieniędzy?

Co orzekł sąd? Opłaty za groby bezprawne!

12 marca 2025 r. WSA w Warszawie stwierdził nieważność uchwały Rady Miejskiej w Radomiu z 2016 r. oraz jej późniejszych zmian z 2021 i 2023 r., dotyczących opłat na Cmentarzu Komunalnym. Sąd uznał, że opłaty za groby oraz usługi pogrzebowe nie mają podstawy prawnej i są bezprawne. Decyzja ta została podjęta na skutek skargi złożonej przez Prokuraturę Okręgową w Radomiu. Po ogłoszeniu wyroku strony postępowania mają 30 dni na złożenie skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Podstawa prawna o cmentarzach i chowaniu zmarłych

Podstawa prawna: Zgodnie z art. 7 ustawy z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, samorządy mogą pobierać opłaty jedynie za pochówek zmarłych. Inne opłaty, takie jak za wjazd na cmentarz czy korzystanie z jego infrastruktury, nie mają podstawy prawnej .

Opłaty za groby - tylko związane bezpośrednio z pochówkiem zmarłych

Podobny wyrok zapadł w listopadzie 2024 w Olsztynie. Tu również Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) orzekł, że opłaty pobierane przez cmentarze, które nie są związane bezpośrednio z pochówkiem zmarłych, są niezgodne z prawem. Już wtedy było głośno o tym, że wydany wyrok to ważny precedens, który może wpłynąć na praktyki Cmentarzy Komunalnych w całej Polsce.

Sprawa rozpoczęła się, gdy jeden z mieszkańców Olsztyna złożył skargę na uchwałę rady miasta, która w lutym 2023 roku wprowadziła nowe opłaty związane z korzystaniem z cmentarzy komunalnych. Ustalono stawki m.in. za dodatkowy pochówek w istniejącym już grobie. Mieszkaniec zakwestionował legalność tych opłat, twierdząc, że nie mają one podstawy prawnej. Skarżący powołał się właśnie na w/w przepisy ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 roku.

Podobne orzeczenia zapadły również w innych miastach, np. w Rzeszowie, gdzie Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że opłaty za przedłużenie prawa do grobu są niezgodne z ustawą o cmentarzach.

Sąd: Opłaty za groby bezprawne! Konsekwencje dla samorządów

Jak widać, wyrok WSA w Warszawie wpisuje się w szerszy trend orzeczniczy. Samorządy będą musiały dostosować swoje regulacje do obowiązującego prawa, co może oznaczać konieczność znalezienia nowych źródeł finansowania cmentarzy. Wyrok WSA w Warszawie to kolejny ważny precedens, który może wpłynąć na praktyki samorządów w całym kraju.

Czy można ubiegać się o zwrot opłat za groby?

Mieszkańcy, którzy uiszczali opłaty na podstawie unieważnionych uchwał, mają prawo ubiegać się o ich zwrot.

Jeśli zapłaciłeś opłatę, która nie miała podstawy prawnej (np. dodatkowe opłaty za korzystanie z grobu, wjazd na cmentarz czy inne usługi, które powinny być darmowe), to masz prawo zawalczyć o zwrot tych pieniędzy!

Ważne: Pamiętajmy, że wyrok dotyczy Cmentarzy Komunalnych, czyli zarządzanych przez miasto np. Miejski Zarząd Cmentarzy.

Jak ubiegać się o zwrot bezprawnie pobranych opłat za groby?

Trzeba złożyć wniosek do Urzędu Miasta lub Zarządu Cmentarza, który pobierał opłatę. Jeśli urząd odmówi przyjęcia – można złożyć skargę do sądu administracyjnego lub zasięgnąć porady Rzecznika Praw Obywatelskich albo Rzecznika Konsumentów.

Czy są jakieś ograniczenia? Tak – czas. W większości przypadków obowiązuje zasada, że można domagać się zwrotu do 3 lat wstecz, licząc od momentu, kiedy dowiedzieliśmy się, że opłata była bezprawna.

Jak złożyć wniosek o zwrot pieniędzy za groby?

Nie ma oficjalnego wzoru wniosku o zwrot opłat za grób, ponieważ sprawy te są nowe i dotyczą różnych miast oraz indywidualnych sytuacji. Ale można taki wniosek napisać samodzielnie w prosty sposób.

Co powinien zawierać taki wniosek?

• imię, nazwisko, adres, numer telefonu.
• dane urzędu lub zarządcy cmentarza – np. Urząd Miasta, Zarząd Cmentarzy Komunalnych.
• opis sprawy – kiedy i za co zapłaciłaś/zapłaciłeś, jaka to była kwota i czego dotyczyła (np. wjazd na cmentarz czy korzystanie z jego infrastruktury, itp.).
• prośbę o zwrot opłaty, ponieważ – jak wynika z wyroku sądu – została ona pobrana bez podstawy prawnej.
• załączniki – jeśli masz potwierdzenie płatności np. kopię faktury, potwierdzenie przelewu, itp.
• podpis i datę.

Co, jeśli nie mam już dowodu opłaty?

Nie rezygnujmy – nadal warto spróbować! Można poprosić urząd o sprawdzenie, czy mają zapis płatności. Jeśli opłata była pobierana „z urzędu” i regularnie, to prawdopodobnie jest w systemie.